Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Statusontycznykomunikacji.Relacjonizmisubstancjalizm
23
sprawczośćideterminowanie.Toczynijąbliskątakimrelacjom,jakdziałanie
ioddziaływaniefzyczne.
Wontologiirelacjonistycznejrelacjomprzysługujepierwotnośćontyczna,to
onezmieniająrzeczyiludzi.Żadenprzedmiot,żadnezjawisko,żadnamyślich
dotyczącanieistniejąsamodzielnie,wszystkojestwspółzależne;istnieniekażdej
rzeczyjestuzależnioneodinnychrzeczy,tezkoleisąwrelacjachzkolejnymi
itd.Wtakimujęciuontycznątkankąrzeczywistościniesąsubstancje,leczrelacje
pozostawiająceswojetrwałeskutkiwrzeczachizjawiskachzwiązanychtymi
relacjami.MichałTempczyk(2011:126,127)obrazujetakiewspółzależnościprzy-
kłademzjawiskatęczy,którajesttylkopozoremczegośsubstancjalnego:
Powstajeonawsytuacjiutworzonejzodpowiedniejkompozycjichmury,desz-
czu,słońca,obserwatora.Beztychelementówtęczyniema.Wystarczy,byzmie-
niłysięprzestrzennerelacjemiędzynimi,ikolorowyłuknaniebieznika.Na
przykładdeszczowachmuraprzesuniesięwinnyobszarniebairozszczepione
wkroplachdeszczupromieniesłońcaprzestanądochodzićdooczuobserwu-
jącegojeczłowieka.Wprawdziewszystkieskładnikipoprzedniejsytuacjipo-
zostają,leczwystarczydrobnazmianaichwzajemnegopołożenia,abyzniknął
końcowyefekt-tęcza.
Zjawiskotęczyjestwięcskutkiempewnychrelacjiontycznychipoznawczych.
Wbiologiiewolucyjnejwtegotypuontologięwpisywałbysięnp.pogląd,żeoko
niejestcechążaby,aleskutkiemjejrelacjizeświatłem.Wtakimujęciuniechodzi
tylkoonastępstwoczasowe,oprzyczynęiskutek,aleteżoontycznepierwszeń-
stworelacjiwobecmateriialbodualistycznąkomplementarnośćflmateriiiformy”
.
Całaewolucjaświata,awięctakżeistotżywych,jestuzasadnieniemrelacjonizmu,
ponieważwyłaniającasięstaleiwzbogacającaróżnorodnośćobiektówjestpo-
chodnawzględemrelacji.
Relacjezmieniająrzeczyiichwłasności.Relacje,m.in.komunikacyjne,okreś-
lająto,kimjestczłowiek.16Choćtezaoginięciurzeczyjestdlatradycyjnychmate-
rialistówabsurdalna,tojednakrzeczywrazzeswoimicechamiginą,aróżnorakie
relacjepozostają-przynajmniejniektóre.Takiestanowiskobliskiejestprocesua-
lizmowiistrukturalizmowi,wedlektórychsystemrelacjistrukturyjesttrwalszy
niżelementyzwiązanetąstrukturą.
17
Takwięcświatmożnapojmowaćprzede
16
To,żeczłowiekjestbytemrelacyjnym,podkreślajątakżemyślicielechrześcijańscy.Zob.np.
Ratzinger(2012).
17
Np.twarzkonkretnegoczłowiekajestnieustannierozpoznawalnapomimostałejidośćszybkiej
wymianymateriiworganizmie;indywiduastabilizowanesądziękirelacjom.
