Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§3.Kilkazagadnieńdemarkacyjnych
55
Przyjmijmy,żezachodzi(**)aprioriAsapriorimożliweA.Jeślizałożymy
aprioriAorazapriorimożliweAsaprioriB,toprawoprzechodniości
implikacjiiregułaodrywaniadająwniosek,żeaprioriB.Wszelakotrzeba
jeszczeuzasadnić(a)aprioriA,i(b)jeśliapriorimożliweA,toaprioriB,aleoba
niemająusprawiedliwieniawczystejlogice.Problempolegam.in.natym,że
apriorycznośćikoniecznośćsąrównozakresowewedługtranscendentalistów.
WniosekaprioriBjestkonieczny,ajakotakiniemożebyćwyprowadzony
empirycznie.Kantuznał,żewymagatozdańsyntetycznychapriori,zdefinicji
koniecznych.Terminologiajestdrugorzędna,ajeśliktośchcerozważaćmaterial-
newarunkipoznaniapodszyldemlogikitranscendentalnej,niemapowodu,byto
kwestionować.Odtegojednakstosownyzbiórzasad(wtymwypadkumaterial-
nych)nieuzyskujeuniwersalnościrównoważnejniezawodności.Inneużycia
terminu'logika,jakooznaczającecośinnegoniżkodyfikacjametoddedukcjisą
dopuszczalne,alemającharaktermetaforyczny,niedosłowny.Tegorodzajubłąd
bywapopełnianynietylkoprzezfilozofówoskłonnościachspekulatywnych,ale
równieżprzezanalityków,np.przezlogicznychempirystówwichpróbieprze-
kształceniafilozofiiwlogikę.Logikatranscendentalnazwiesię'logiką,nawyrost.
ParafrazującznanepowiedzenieWittgensteinanatematstosunkunaukido
filozofii(Wittgenstein1922,4.111)możnarzec:'Logikatranscendentalnajest
albowyżejlogikiformalnejalboniżej,alenigdyobok,.
Poznaniejestaktempsychicznym(mentalnymlubrozumianymbehawioralnie)
istądbierzesięproblemstosunkuepistemologiidopsychologii.Wrozdz.Iwspomi-
nałemosukcesachpsychologiiwXIXw.ijejwpływienateoriepoznania.
Twardowskistarałsięgranicępomiędzypsychologiąaepistemologiąpoprowadzić
przezzastosowanieodróżnieniaczynnościiwytworów(Twardowski1975,s.247):
Dziękitemuodróżnieniubędziemymogliodróżnićteoriępoznaniaodteoriipoznawania.
Tadrugabędziedziełempsychologiimyślenia,pierwszazczynnościąpsychicznanie
będziemiałanicwspólnego.
PodobniezapatrywałsięnatękwestięAjdukiewicz(Ajdukiewicz1949,
s.17-18):
Czyteoriapoznania,októrejpowiedzieliśmy,żejestnaukąopoznaniu,zajmujesię
aktamipoznawczymiczyteżichrezultatami?Chcącnatopytanieodpowiedzieć
zgodnieztym,czymsięwdziejachteoriipoznaniarzeczywiściezajmowano,należy
stwierdzić,żezajmowanosięzarównoaktamipoznawczymi,jakirezultatami.
Jeśliteoriapoznaniazajmujesięaktamipoznawczymi,awięcpewnymizjawiskami
psychicznymi,zajmujesiętymsamym,czymsięzajmujepsychologiawpewnejswojej
części.Psychologiabowiemtraktujem.in.ozjawiskachpsychicznych,awiecioaktach
poznawczych.Jakkolwiekjednakprzedmiotbadańpsychologiiiteoriipoznaniajest
częściowowspólny,tojednakkażdaztychnaukbadatenprzedmiotzinnegopunktu
widzenia.Psychologięobchodzifaktycznyprzebiegprocesówpoznawczych.Starasię
jeonaopisać,poklasyfikowaćiznaleźćprawarządzącefaktycznieichprzebiegiem.
Ocośzupełnieinnegopytateoriapoznania.
Aktypoznawcze,jakrównieżrezultatypoznawczepoddajemyocenie.Oceniamyje
zpunktuwidzeniaichprawdylubfałszu,oceniamyjeteżzpunktuwidzeniaich
