Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI.Ogólnywstęphistoryczny
szczegółowych.Zauważył,żerozumienietekstujestzwiązanezsytuacjązwykle
nazywanąkołemhermeneutycznym.Sprowadzasięonodotego,żeabyrozumieć
danyteksttrzebarozumiećcoświęcej,np.innytekstlubteżkulturę,którawswej
istociejestsymboliczna.Kołohermeneutycznepolegawięcnatym,żewprocesie
rozumieniasymboliniemawyjściazichświata.Bardzoczęstodebatowanonad
tym,czykołohermeneutycznedajesięzneutralizować,tj.czymożnadojśćdo
wpełniobiektywnegorozumieniatekstu(wyjściepozakołojestniezbędnymtego
warunkiem)oraz,czykażderozumieniejestopartenainnym,wcześniejszym
rozumieniulubprzynajmniejjakimśwstępnymprzedrozumieniu.Odczasów
Schleiermachera,hermeneutykaznalazłasięwcentrumfilozofiiipozostałatam
dodzisiaj.WażnąpostaciąwhistoriihermeneutykistałsięDilthey,który
utrzymywał,żerozumienieopierasięnaempatii,wczuciusięwprzedmioty
iobiektywizacjiduchakultury.TenostatnimomentihistoryzmłączyłyDiltheya
ztradycjąHegla.Podwójneskierowanieempatii,tj.naprzedmiotikulturę
sprawiły,żestałasięonaprototypemtzw.operacjiVerstehen(rozumienia),
badanejwmetodologiihumanistyki.
MyślKantazostałapodjętaprzezneokantyzm.Najbardziejznaneszkoły
neokantowskietoszkołabadeńska(zcentrumwuniwersyteciewHeidelbergu,
główniprzedstawiciele:H.Cohen,P.Natorp)iszkołamarburska(uniwersytet
wMarburgu,główniprzedstawiciele:W.Windelband,H.Rickert).Gdymowa
oepistemologiitrzebajeszczedodaćtzw.NowąSzkołęFriesa(L.Nelson).
NeokantyścizajmowalisięinterpretacjąfilozofiiKanta,proponującrozmaitejej
wykładnie,alerozwijałyteżiwłasnepomysłyepistemologiczne.Obateaspekty
myślineokantowskiejsązesobąsplecioneitrudnedowyraźnegooddzielenia.
Zajmęsiębardziejtym,coneokantyściproponowaliniejakowewłasnymimieniu,
amniejichrozumieniemKanta,jeszczerazjednakpodkreślającrelatywność
tegoprzedsięwzięcia.Neokantyści,podobniejakFichteiHegel,odrzucalipojęcie
noumenówikoncentrowalisięnaanaliziewarunkówkształtującychpoznanie,
awtensposóbpomijalimetafizycznyaspektkantyzmu.Byliwięcbardziej
epistemologiczniodswegomistrza.Szkołamarburskaodrzuciłatezę,żepoznanie
poleganasynteziedanychempirycznychprzezwrodzoneaprioryczneformy
poznawcze.Cohen,głównyarchitektpoglądówmarburczyków,uważał,żeformy
aprioryczne,stanowiącelogikętranscendentalną,sąuniwersalnymiikoniecznymi
warunkamiwiedzy,realizowanymiprzezpodmiotypoznania.Takimwarunkiem
jestnp.przestrzenneporządkowaniezjawisk.Umysłnieoperujeprzestrzenią
euklidesową,aleczystą,bezkonkretniezadanejmetryki.Wtensposób,Cohen
broniłKantaprzedzarzutem,iżodkryciegeometriinieeuklidesowychobaliło
filozofiękrytyczną.Szkołabadeńskabyłabardziejzainteresowanapodstawami
naukhumanistycznychniżprzyrodniczych,zuwaginato,iżtranscendentalność
przejawiasięwkulturze.Windelbandwprowadziłsławnądystynkcjępomiędzy
naukamiidiograficznymiinomotetycznymi.Tedrugieformułująuniwersalne
prawa,natomiastpierwszezmierzająkuopisowibadanychnauk.Fizykamate-
matycznajestparadygmatemnauknomotetycznych,ahistorianaukidiograficz-
nych.Rickertzastąpiłtędystynkcjęprzezogólniejszą,mianowicieprzezodróż-
