Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
WROWADZENIE
saćprawdopodobnyscenariuszzdarzeńodsłaniającysytuację,którejfinałniejestznany,choćbudzi
najgorszeobawylZegadłowiczopowiadaopróbachratowanialudnościżydowskiejlWsztucewystę-
pujeNatan,nnaczelnikruchu”,działacz,organizatorakcjiratunkowej,iJakub,artystamuzyklWtej
stylizowanejliterackiejwersjiwojennejrzeczywistościreprezentująonidwiesymbolicznepostawy:
heroizmczynu,siłęprzeciwstawiającąsięogarniętemuwojnąświatu,orazwyzwolenieprzezsztu-
33lWglądwsytuacjęludnościżydowskiejwiążesięzkontaktamiipomocą,jakiejudzielanopisa-
rzowilWliściedatowanymna18stycznia1941pisałdoanonimowejkorespondentkizKrakowa:
Żyjętutaj[…]wyłączniedziękiGminieŻydowskiej,którasamorzutniezaopatrujepoetę
wmleko[…],cukier,masłoczasemwgotówkę(trzebaprzecieżzapłacićnplrentgenlub
lekarstwa);poznałemtutajprawdziwego(najciekawszegozludzi,jakichdanymmi
byłospotkać)Merina,wspaniałegoorganizatora,mędrcaiszamanadziękiswemuge-
niuszowiuratowałdziesiątkitysięcyjestestwicośjeszczeznacznietrudniejszegoicnot-
liwszego:godnośćczłowieka!godnośćwznaczeniupotrzebyistnienia34l
Człowiekten,MojżeszMeryn35,staniesiępierwowzorempostaciNatanalZfragmentulistu
przytoczonegoprzezKozikowskiegowynika,żeautorZmórwiedziałonim,żeoprócztego,że
stoinaczeleŻydówSosnowcaiokolicy,jestzręcznymorganizatorem,którypodejmujewysiłki
zmierzającedoratowaniawieluludzi,żeskłonnyjestdobezinteresownejpomocylPomijającsu-
biektywny,aleuzasadnionyzachwytpisarzadlaosobyMeryna,wieononimzapewneniewiele
więcej,niżopowiewliście,niewszystkoteżmożepowierzyćokupacyjnejkorespondencjilPomo-
możesłużyćKronikaEmanuelaRingelblumalDziełoutalentowanegohistoryka,założyciela
podziemnegoarchiwumgettawarszawskiego,przynosiwięcejinformacji,dalekichodegzaltacji
Zegadłowicza,bardziejobiektywnych,choćrównieżodległychodjednoznaczności,opartych
zwyklenainformacjachpośrednichlTrudnojednakodkronikarzarejestrującegowspółczesną
codzienność,omożliwościachobserwacjipodobnychdosytuacjipoznawczejZegadłowicza,wy-
magaćpewnej,wyważonejwiedzynaukowej,nawetjeślistarasięontworzyćzapiskimaksymal-
nieprecyzyjne,traktującjejakomateriałźródłowydoprzyszłychbadańlPoddatą25grudnia1939
Ringelblumzanotował:nWidzianozaświadczeniedlaprzywódcyŻydówwKatowickiem[…],że
możekazaćaresztowaćkażdegoŻyda,żemożesięswobodnieporuszaćwciągudniainocy”36l
PodobniecharakteryzująMerynaokreśleniatakiejaknKrólestwoMerynaokręgSosnow-
ca”:nWtychdniachbył[wgetciewarszawskimWlPl]MerynlPrzyjmowanogojakkrólal[…]
Nowyzbawcanarodużydowskiego!”37lWięcejtuironiiwstosunkudohochsztapleraniżpodzi-
wudlajegozręcznościlRingelblumreferujesądyozagłębiowskimprzywódcy:
33PorlMlWójcik:WstęplW:ElZegadłowicz:Zmory.KronikazzamierzchłejprzeszłościlOpraclMlWójcikl
Wrocław2006,slXXXVIl
34ElKozikowski:PortretZegadłowiczabezramy…,sl548—549l
35ZegadłowiczstosujeformęnazwiskaMerin,RingelblumzapisujejejakoMerynl
36ElRingelblum:Kronikagettawarszawskiego:wrzesień1939—styczeń1943lWstępiredlAlEisenbachlTłuml
AlRutkowskilWarszawa1983,sl54lPrzypis1natejstroniewyjaśnia,żechodzioMojżeszaMerynalPorlteżAlCzer-
niakowa:Dziennikzgettawarszawskiego6IX1939—23VII1942lOpraclMlFuchslWarszawa1983,sl174l
37PodobneinformacjeoMerynieporlAlCzerniakowa:Dziennik…,sl82,zapis:17,19,20stycznia1940roku,
sl268,zapis:17kwietnia1941rokul