Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
wdefensywie
gdyLitwiniprzezcałeXIVstuleciezmagalisięznaporemKrzyżaków.Pierwsze
teżwsposóbzasadniczynabadaczyzainteresowanychpostawamipolitycznymispołecznegozaplecza
króla–możnychirycerstwaposzczególnychdzielnicKrólestwa.Dlawspółczesnejhistoriografii
miarodajnesąstudiaT.Nowakowskiego(Politykapółnocna,s.75–103;id.,Inimicicapitales,s.81–92;
id.,Uwagiopolityce,s.141–158)izwłaszczaJ.Kurtyki(Karierawojewody,s.255–291;id.,Tęczyńscy,
s.151–180;zob.teżpodsumowaniedorobkuhistoriografiidokonaneprzezA.Marca–Urzędnicy,
s.120–132).OdJ.DąbrowskiegoiO.Haleckiegoprzejęlioniitwórczorozwinęlikoncepcjęrywalizacji
stronnictwpolitycznych(andegaweńskiegoiluksemburskiego)napłaszczyźniepolitykizagranicznej
(J.Dąbrowski,Ostatnielata,s.171–216;id.,Politykaandegaweńska,s.28–41;O.Halecki,Ogenezie,
s.45–59).Wedługtejkoncepcji–ograniczającsięwyłączniedokwestiikrzyżackiej–DAndegaweńczycy”
(panowiekrakowscy)mielidążyćdorezygnacjizkursurewindykacyjnegoitowłaśniewskutekich
naciskówKazimierzzawarłpokójwieczystyw1343r.,podczasgdyDLuksemburczycy”(legitymiści)
zmierzalidowznowieniapolitykirekuperacyjnej,szczególniewlatach1348–1364.Istotnejesttu
milcząceprzeświadczenie,żekwestiarewindykacjiziemzajętychprzezZakonbyłapo1343r.nadal
aktualnąalternatywą,awięctakżestałymelementemświadomościpolitycznejelit.Bezpodstawność
tegozałożeniaorazzasadniczoodmiennyobrazfunkcjonowaniakwestiikrzyżackiejwpolitycezagra-
nicznejostatniegoPiastaporoku1343przedstawiłemwinnymmiejscu(D.Wróbel,Kwestiarewin-
dykacji,s.13–27;id.,Kwestiakrzyżacka,s.138–140,141–145,154–155,159–161,167–175,176–178,
180–184;por.też:A.Szweda,Okoliczności,s.83,95–98;id.,Królestwo,s.11–14,18–20;id.,Wyprawa
Ludwika,s.7,14–15,18–19).ZinnejperspektywykrytykękoncepcjiT.NowakowskiegoiJ.Kurtyki
przeprowadziłA.Marzec(Urzędnicy,s.135–149);zob.też:T.Jurek,Kandydatura,s.33–34,53,66–67;
J.Pakulski,Kulisysprawy,s.34–40;S.Szczur,Praskizjazd,s.95–96;id.Król,s.259–262;J.Nikodem,
Jadwigakról,s.88–90;S.Gawlas,Monarchia,s.207–235;J.Bieniak,Jan(Janek),s.121–123.
T.Nowakowski(Inimicicapitales,s.85–90)sytuowałśrodowiskaantykrzyżackieprzedewszyst-
kimnaterenieWielkopolski,gdziemiałybyćnajbardziejrozpowszechnione.Podstawaźródłowa
dlatejopiniijestjednaknaderwątła:1)suplikadopapieżaz1360r.,wzwiązkuzesporemoobsadę
biskupstwapłockiego,wktórejKrzyżakówokreślonomianemgłównychwrogówKrólestwa–MPV
III,392;por.teżS.Szczur,Spóroobsadę,s.494–509;2)narracjaJankazCzarnkowaookolicznościach
iwarunkachumowysukcesyjnejKazimierzazAndegawenami,wktórejmowaoichzobowiązaniach
doodzyskaniaPomorza–MPHII,s.637–638);3)zapiskaDecoronationeCazimiri,prawdopodobnie
autorstwawspomnianegoJanka(zob.J.Bieniak,Jan(Janek),s.127–135),przynoszącainformację,że
tużpokoronacjiKazimierzdrogąpokojową(sinebelloetgladio)odzyskałKujawy,którewcześniejzajęli
barbatinigramcruceminalbopalliodeferentes(MPHII,s.620).Pozostałeprzykładypodawaneprzez
T.Nowakowskiegoniepochodzązomawianegookresu.
Wbrewopiniibydgoskiegomediewistysformułowaniazawartewoficjalnejkorespondenjidyploma-
tycznejkrólanieodzwierciedlająosobistychpoglądówpracownikówjegokancelarii(wtymprzypadku
kanclerzaJanuszaSuchywilka),przyczymniemapewności,żeistotniesuplikaz1360r.powstała
wkancelariikrólewskiej.Zwrotinimicicapitalesnależyinterpretowaćwodniesieniudotegoroku
iówczesnegokontekstu,zaśwszelkageneralizacjaniczegoniewyjaśnia,copokazujeinnydokument
KazimierzaWielkiego(KDWIII,739),wktórymjegośmiertelnymiwrogamizostalinazwaniLitwini.
OdosobnionawzmiankawkronicearchidiakonagnieźnieńskiegoJankazCzarnkowa(obietnicaodzy-
skaniaPomorzazłożonaKazimierzowiprzezKarolaRobertaiLudwika)równieżniejestjednoznaczna,
bouwikłanawantyandegaweńskątendencjękronikarza,aponadtoniepotwierdzonawznanychską-
dinąddokumentachukładówsukcesyjnych(KDKKI,201;KDMIII,717–718;S.Szczur,Krakowski
zjazd,aneks1i2).WtreścizapiskiokoronacjitrudnodopatrzećsięniechęciwobecKrzyżaków.Już
raczejwidaćpochwałęmonarchyosiągającegocelepolitycznewsposóbpokojowy.Określenieczłonków
