Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Płatonow,naszasprawa
Ankietaredakcyjna
AndriejPłatonow
TwórczośćAndriejaPłatonowa,któregoJosifBrodskinazwałdarem,jakisam
PanBógofiarowałliteraturzerosyjskiej,przedzierałasiędoświadomościczytelni-
czejwPolsceziścieproletariackimmozołem.Publikowaneodpoczątkulat50.XX
wiekuprzekładyprozyidramatówwzbudziływśródkrytykówreakcjewprawdzie
pozytywne,lecznieliczneioskromnymzasięgu.Żarliwie,choćraczejpółgłosem,
dyskutowanojedyniewmieszkaniachzazamkniętymidrzwiami.PracującynaSor-
bonieslawistaJeanBonamour,opowiadającoswoimpobyciewWarszawie,wspo-
mniał,żeB[u]HellerawypilizWajdąflaszkęwódkiirozmawialioPłatonowie”.
Aletylkonieliczniznalijegoutwory,itonietylezprzekładów,ilezwydawanych
wdrugimobiegunaZachodzieoryginałów.
Zmianęprzyniosłydopierolata90.XXwieku,kiedy,nietylkowPolsce,zaczęły
ukazywaćsięBnowe”utworyPłatonowa:Wykop(1990,przeł.AndrzejDrawicz),
Czewengur(1996,przeł.IreneuszMaślarz,JadwigaSzymak-Reiferowa)czySzczę-
śliwaMoskwa(1997,przeł.HenrykChłystowski).SzczególnieWykopzgalwanizo-
wałczytelnikówwcałymkraju,wtymrównieżpisarzy.Obycieztąksiążkąnależało
dodobregotonunietylkowkawiarniwarszawskiejikrakowskiej,aleteżwWiśle,
Szczecinie,BydgoszczyczynaWołowcu.Płatonowzapłodniłwyobraźnięizawład-
nąłpióremwielużądnychinspiracjiliteratów.KiedydokonałasięwPolscetrans-
formacjasystemowa,awładzerozpoczęłytransformacjęgospodarczą,niejeden
człekpiórazapragnąłstawićczoławolnorynkowejburzyitchnąćżyciewmartwotę
nawarstwiającychsięzzawrotnąprędkościązłogówbublaibadziewia,którezaczęto
sprowadzaćdoojczyznybezcła,napotęgęiwzatrważającychilościach.
PłatonowowskieukąszeniezostawiłośladywsposobiemyśleniaJanusza
Głowackiego,JerzegoPilcha,AndrzejaStasiukaiinnych.Zadowódczegoniechaj
posłużytaskromnakonkordancja:
1)W2016rokunapytanie,czegoszukawliteraturze,JanuszGłowacki(1938-
-2017)odpowiedział:
BŻebyktośzupełnieinaczejopowiedziałotym,cowszyscywiedzą.AndriejPłatonowjesttakimpi-
sarzemnieprzewidywalnym.Zdaniezaczynasięspacerowo,akończysaltem.PowieśćSzczęśliwaMos-
kwagorącopolecam.
Albonaprzykładumówmysię,żeBógstworzyłświat,alemawątpliwości,jakmuwyszło.Więcroz-
maicipisarzepisząmurecenzje.Potemterecenzjerecenzujejakiśkrytykutalentowanyalbozupełnychuj,
ajegopocichurecenzujeczytelnik.APanBógzamawianastępne”.
[fragmentrozmowyzDonatąSubbotko,BKsiążki.MagazyndoCzytania”(2/2016)]
2)WankiecieMoimistrzowie,którąw2013r.przeprowadziłBTygodnikPo-
wszechny”,JerzyPilch(1952)wypowiedziałsięjednoznacznie:
BAndriejPłatonow.Porządnieuzasadnićniepotrafię.Jakbympotrafił–prawdopodobniebymnie
wielbił.Jakwiesz,zacokochasz–długotoniepotrwa.
Blisko40latzachwytuprecyzyjnieuzasadnionego?Wykluczone.Beztajemnicanidudu.Wżadną
pensjonarskąBniezgłębialnośćulubionegoautora”nieuciekam.WielkościPłatonowapróbował(wKa-
tastrofachwpowietrzu)dotknąćBrodski.Ichoćciekawedajeuwagi–górujejedna:Tychksiążeknie
dasięopisać”.
[tekstukazałsięwdodatkuBMagazynLiteracki:Ajednakpowieść”(7-8/2013)]
29(3/2019)
