Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Ekonomista”2020,nr1
http://www.ekonomista.info.pl
10
ZbigniewMadej
traktowanejakoetapyglobalizacji.Wminionychpięciuwiekachwystąpiłopięć
takichetapów.
Pierwszyetap,zdominacjąopcjipropaństwowych,trwałodpołowyXVIwie-
kudopołowywiekuXVIII(czasymerkantylizmu).
Drugietap,zdominacjąopcjiprorynkowych,trwałodpołowyXVIIIwieku
dokońcaXIXwieku(okreskapitalizmuwolnorynkowego).
Trzecietap,zponownądominacjąopcjipropaństwowych,trwałwświecie
zachodnimodpoczątkuXXwiekudo1980r.(okrespocząwszyodlat30.
określamyjakoczasyinterwencjonizmukeynesowskiego).NaWschodzie
wystąpiłwformieetatyzmusocjalistycznegoitrwałod1917r.doprzełomulat
80.i90.XXwieku.
Czwartyetap,zponownądominacjąopcjiprorynkowych,trwałnaZachodzie
wformieneoliberalizmuod1980r.do2008r.,zaśnaWschodzie–weuro-
pejskichkrajachposocjalistycznych–odprzełomulat80.i90.do2008r.
Piątyetap,zponownądominacjąopcjipropaństwowych,rozpocząłsięna
Zachodzieorazweuropejskichkrajachposocjalistycznychw2008r.itrwanadal.
Od1987r.Chinytakżeuczestnicząwglobalizacjitypurynkowego,aleniema
tamprzemiennejdominacjiorodowodziezachodnim.
Dokładniejszenaszedociekaniaobejmątylkoetapczwartyipiąty,czyli
czterydekadywspółczesności.Wtedybowiemujawniłysięliczneujemneskutki
współczesnejglobalizacji(lata1980–2008),awśladzatympopłynęłasilnafala
antyglobalizmu,łącznieznawoływaniemdozakończeniaglobalizacji(lata2015–
2019).Wcześniejszeetapyposłużąjedyniejakotłohistoryczne.Jednakdonie-
którychwydarzeńztamtychczasówtrzebasiębędzieodwoływać,abyklarowniej
przedstawićwydarzeniawspółczesne.
Przedstawionyukładprzemiennościukształtowałsięsamorzutniewdługo-
trwałychstarciachsiłpropaństwowychzsiłamiprorynkowyminazasadziewalki
przeciwieństw.Wkażdymetapiewystępująobydwiesiły,alefunkcjędominującą
spełniatylkozwyciężczyni.Drugasiłapozostajewswoistejopozycji,oceniasiłę
dominującąiprzygotowujesiędowłasnegozwycięstwa.Wkonstelacjitakiej
możnaodnaleźćheglowskązasadętezyiantytezy,powszechnieznanąkoncepcję
–wielkiegowahadładziejów,atakżeideęodwracaniazdarzeń,którą
upowszechniłaHannahArendt(2000).Myślekonomicznaistotętegoproblemu
zawarławformulerynekversuspaństwo.Niewyczerpujeonawszelkichrelacji
międzyrynkiemapaństwem,alerelacjeadwersyjneopisujerównietrafniejak
koncepcjatezyiantytezy
1
.
Układtenniewszedłjeszczedoobieguintelektualnego,choćwrelacjach
międzypaństwemarynkiemtkwiodkilkusetlat.Utrwaliłsięzatemwystar-
1
Relacjemiędzyrynkiemapaństwemmożnaumieścićwtrzechgrupach:adwersyjne,ambiwalentne
ikoncyliacyjne.Takatriadatowarzyszycałejhistoriipaństwairynku,ijestwspółtwórczyniąrynkowo-
państwowejcywilizacji.Wpewnychokresachpaństwoodgrywałowiodącąrolę,winnychrynekpróbował
ipróbujenadalzdobyćpozycjęwiodącą.Formułarynekversuspaństwostworzonazostałaprzezliberalną
myślekonomiczną,gdyrynekbyłjużdostateczniesilny.
