Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WojciechGiza
przedstawiamrozwójmyśliekonomicznej,uwypuklająctemomenty,któreprowa-
dziłydozmianydominującegopodejściabadawczegoekonomii.Natymtle,wdru-
giejczęściopracowania,podjąłempróbęuchwyceniaistotyproponowanegoprzez
Kołodkęnowegopragmatyzmu.
Nowypragmatyzmmożnainterpretowaćjakopróbęodrodzeniainstytucjo-
nalizmuwduchuveblenowskim,któregonajbardziejdojrzałąpostaćwXXwieku
odnajdujemywpracachJohnaK.Galbraitha.Świadczyotymewolucyjnycharakter
nowegopragmatyzmu,krytykainstytucjizarównoformalnych,jakinieformalnych
orazpostulatuwzględnienianagruncieekonomiisądówwartościujących.Tym,co
odróżniamyślKołodkiodjegopoprzedników,jestszczególnieujęcieprocesów
społeczno-gospodarczychwkontekścieglobalizacjiiuwarunkowańwspółczesnego
społeczeństwapostindustrialnego.
2.Przedmiotimetodabadawczaklasycznejekonomiipolitycznej
Uźródełekonomiiznajdujesięfilozofiamoralnaszkockiegooświeceniaimecha-
nistyczneujęcieprocesówgospodarowania.AdamSmithinspirowanyosiągnięciami
fizykinewtonowskiejwyznaczyłzakresimetodębadawcząnaukiogospodarowaniu.
A.S.Skinner(1974,164–188)zwróciłuwagęnakonsekwencję,zjakąSmithrealizo-
wałswójcelbadawczy.Wnapisanejw1759rokuTeoriiuczućmoralnychSmith(1989)
przedmiotemanalizyuczyniłuczuciesympatii,dziękiktóremumożliwejestsponta-
nicznekształtowaniesięwięzispołecznychwramachspołeczeństwawolnychjedno-
stek.Zkoleiwopublikowanymw1776rokudzieleBadanianadnaturąiprzyczynami
bogactwanarodów(Smith2007)zaakcentowałdążeniedomaksymalizacjiwłasnej
korzyścijakogłównegomotywu,którymkierująsięjednostkiwżyciugospodarczym.
PoszukiwanieprzezSmithamotywuumożliwiającegozrozumieniecałegospek-
trumzachowańludzkichjestwyraźnąanalogiądopodejściabadawczegoI.Newtona,
któryprzezprawograwitacjipróbowałwyjaśnićzachowanieobiektówfizycznych3.
Naturalistycznysposóbpostrzeganiamechanizmówgospodarczychsprawił,żewięk-
szośćkontynuatorówmyśliSmithaposzukiwałaprawekonomicznychocharakterze
uniwersalnym,działającychnawzórtych,któredostrzegamywprzyrodzie.Mimo
niewątpliwegopodziwuSmithadladokonańNewtonaposługiwałsięonrównież
–wprzeciwieństwiedoniego–rozumowaniemopartymnaindukcji,prezentując
wBadaniachnadnaturą...szeregsugestywnychopisówówczesnejrzeczywistości
gospodarczej.
NaturalizmukoncepcjiSmithamożnasiędoszukiwaćnietylkowtradycji
anglosaskiej.Przebywającw1765rokuwParyżunawiązałkontaktyześrodowiskiem
iwyposażenietechniczne–tworząmodel,zktóregowyłaniasięjakaśszczególna,zwartatradycja
badańnaukowych”(Kuhn2001,34).Kuhnużywałokreśleniaparadygmatwodniesieniudonauk
ścisłych,zwłaszczafizyki.Nagruncieekonomiimożemymówićoparadygmatach:ekonomiikla-
sycznej,marksistowskim,neoklasycznym,keynesowskim,instytucjonalnymczyniecozapomnianym
paradygmacieszkołyhistorycznej.
3RelacjęmiędzykoncepcjąekonomicznąA.SmithaafizykąI.Newtonaprzedstawiła
D.A.Redman(1993,210–230).
