Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Architekturabizantyjska
57
wywany,acentrumrezydencjiprzenoszonozmiejscanamiejsce,zależnieodupodobań
izamierzeńkolejnychcesarzy.GruntownąrenowacjękompleksuWielkiegoPałacuprze-
prowadziłKonstantynVII.Kompleksfunkcjonowałprzez873latajakogłównyośrodek
władzyadministracyjnejidoroku1261jakorezydencjacesarza,czylidokońcaokupa-
cjiKonstantynopolaprzezkrzyżowców.AlezarównonaterenieKonstantynopola,jak
iwpobliżumiastaznajdowałosięjeszczekilkainnychrezydencjicesarskich,służących
rozmaitymcelom,jakodpoczynekczyzałatwianierozmaitychspraw,którewładcawolał
ztakichczyinnychwzględówprzeprowadzaćpozazasięgiempublicznegowzroku.
CesarzAnastazjuszIzapoczątkowałmiędzyXIaXIVw.budowęnowejsiedziby
cesarskiejpołożonejnaprzeciwległymkrańcumiasta,wdzielnicyBlachernae,najednym
zsiedmiuwzgórzKonstantynopola.Powodembyłam.in.zpewnościąobawa,żestary
pałacpołożonynadbrzegiemmorzaMarmaraicieśninąBosformożezostaćzaatakowany
przezflotęnieprzyjacielską,szczególnieArabów.Starykomplekswykorzystywanojednak
nadalwcelachreprezentacyjnych.NowąsiedzibęrozbudowywaliAleksyIKomnen(1048-
1118)iManuelIKomnen.Pałacwzniesiononaplanieprostokąta,jegościanyzewnętrzne,
łukiiobramowaniaokienozdobionokolorowymikamieniamiicegłami.Ruinytejrezydencji
zachowałysiędodziś,awlatach1955-70częściowojenawetodrestaurowano.Tymczasem
poopanowaniuKonstantynopolaprzezkrzyżowcówstarypałaczostałsplądrowanyprzez
żołnierzyBonifacegozMonferratu.Abyłocoplądrować.WWielkimPałacugromadzono
odwiekówłupywojenne,przedmiotywykonanezezłotaisrebra,relikwiechrześcijańskie,
wtymzwiązanezukrzyżowaniemChrystusa,któreprzechowywanowkościeleMatkiBożej
Pharos.Jednąznajcenniejszychrelikwiibyłmandylion,archetyppóźniejszychwizerunków
twarzyChrystusa.Mandyliontenkrzyżowcyzrabowali,awtrakciewędrówkizmiejscana
miejsceznalazłsięnajpierwweFrancji,gdziezaginąłpodczasrewolucjifrancuskiej,aodna-
leziony,znajdujesięobecniewbazylicewatykańskiej.Wpałacuzłupionymiogołoconym
zcocenniejszychprzedmiotówiozdób,popadającymwnieuchronnąruinę,krzyżowcy
urządzilimimotocentrumswejwładzy.OstatniDłacińskicesarz”BizancjumBaldwinII
dopełniłzniszczeń,nakazującdemontażołowianegodachupałacu,bygośsprzedaćjako
złommetalowy.
GdyKonstantynopolzostałodzyskanyprzezBizantyjczykóww1261r.,zdewasto-
wanystarypałacwykorzystywanojakowięzienie.PoupadkuKonstantynopolaMehmedII
-zwiedzającruinyWielkiegoPałacu-miałpodobnowyrecytowaćfragmentpoematu
perskiegopoetySadiegozSzirazu(1213/19-91):
Pająkutkałkurtynywpałacucezarów,
Asowaobwołujestrażenabasztach
zamkuAfrazjaba
6
.
PałacPorfirogenetów(gr.TaBasileiatouPorfrogennetou)poupadkuKonstan-
tynopolazostałprzejętyprzezsułtanówtureckichjakoPałacSuwerena-TekfurSarayı.
Zczasemstałsiępomieszczeniemoprzeznaczeniugospodarczym,mieszczącmagazyny,
stajnie,wreszciewytwórnieszkłaiceramiki,ażwkońcuuległcałkowitemuzniszczeniuwraz
6
Cyt.za:Th.F.Madden,Instanbul–CityofMajestyattheCrossroadsoftheWorld,partIII:OttomanConstantino-
ple,NewYork2016,s.253.Afrazjab-mitycznywładcaibohaterantycznegokrólestwaTuranu,zarazemgłównybohater
poematupt.Shahnameh(Księgakrólów),któregoautorembyłperskipoetaFerdousizTus(932/942-1020).
