Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
IMPERIUMIBUDOWNICZYCH,IARTYSTÓW
wanozapanowaniawlatach741-775KonstantynaV
.Cesarztenmiałsiedmiorodzieci,
anarodzinypierwszegoznichLeonawsaliporfirowej,czylipurpurowej,dałypretekst
doprzydomkuDurodzonywpurpurze”-Porphyrogennetos(Porfirogeneta).Odtądrównież
kolejniurodzenitunastępcytronunosilitytułPorfirogenety.Choćpurpuroweszatyiwcześ-
niejbyłyprzywilejemcesarza,terazkolortenzyskałnaznaczeniu,dowodząccesarskiego
pochodzenia,coniebyłodanetymimperatorom,którzywstępowalinatron,niebędąc
potomkamipoprzedniegopanującego.
Dokompleksupałacowegonależałowieleinnychpomieszczeń,jakobiektysakralne,
wtymkościołyśw.św.:Demetriusza,Eliasza,SergiuszaiBachusaorazPiotraiPawła,ale
przedewszystkimmonumentalnaHagiaSofia,doktórejwrócędalej.Znajdowałysiętu
równieżwielkabibliotekacesarska,ogrodyztarasamiiwieżasygnałowaPharos.Ulubionej
przezkilkucesarzyrozrywce,grzepodobnejdopolo,służyłstadionTzykanisterionzbudo-
wanyodstronywybrzeżamorskiego.Wszystkiebudynkibyłyzdobionemozaikami.Te
wznoszoneprzezcałewiekipomieszczeniałączyłatrudnadziśdoodtworzeniasiećprzejść,
korytarzy,aleizkolumnamiitd.CałyobiektotaczałmurwzniesionyprzezJustynianaII
wczasachjegopanowanianaprzeł.VIIiVIIIw.
WedługProkopiuszaDzaChalkewznosiłsiętakzwanyDomAresa,apozapałacem
zarównoŁaźnieZeuksipa,jakwielkiekolumnoweportyki(stoi)[ś]ażdoplacunoszącego
imięKonstantyna.Oprócztegocesarz(Justynian)przebudowałbudynekznanyjakoDom
Hormisdasa.Powiększająciposzerzając,uczyniłgoznaczniebardziejzachwycającym.[...]
Przedrezydencjącesarskąrozciągasięplacotoczonykolumnami(agoraperistylos).Bizan-
tyńczycynazywajągoAugusteonem.PowschodniejstronieplacustoibudynekSenatu,
dziełocesarzaJustyniana.ZawszewdzieńNowegoRokuzbierasiętamrzymskisenat
iświętujezgodniezdawnątradycją.Przedbudynkiemstoisześćkolumn[ś]wszystkiesą
kolorubiałegoa-jaksądzę-torównieżnajwiększekolumnynacałymświecie.Kolumny
tetworząportykdźwigającydachzakrzywionynakształtkopuły.Całąjegogórnączęść
zdobiąmarmury,któreswoimpięknemkonkurujązkolumnami.Naniejzkoleiustawiono
wielkąliczbęfigur,którecudowniejąpodkreślają.Niedalekoplacuusytuowanazostała
rezydencjacesarska,niemalwcałościnowa-jakpowiedziałem-wzniesionaprzezcesarza
Justyniana”
5
.
NiestetyProkopiusz-przekonanyopięknietegoniezwykłegozespołuarchitekto-
nicznego-niezamieściłwswymdzielejakiegośnajprostszegonawetszkicuczyplanu,
stądtrudnookreślićjegoprecyzyjnyukładiproporcjebudowli.Niektóreobiekty,jakbramę
Chalke,opisujeszczegółowo,aleoinnych,jakdomHormisdasa,pozostawianamtylko
ogólnikowestwierdzenie,żecesarzDdokonałwnimzmianiprzekształciłjegowygląd
zewnętrznynabardziejdostojnyorazodpowiednidlacesarskiejrezydencji”.
OpisProkopiuszaograniczonyjestdopanowaniaJustyniana,nieuwzględnia
dalszegorozwojukompleksu.Przekazypóźniejszychautorówniesąjużtakpełne,powsta-
waływróżnychokresach,przydająróżnenazwyposzczególnymobiektomiopisująje
częstowsposóbniejasny,anawetsprzecznyzichlokalizacją.Dodatkowymutrudnieniem
wodtworzeniuplanukompleksujestto,żeprzezponad800latjegofunkcjonowaniazmie-
niałosięprzeznaczenieposzczególnychbudynków:sampałacbyłwielokrotnieprzebudo-
5
Ibid.,ks.I,10,5-11,s.111-113.
