Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wczesneherezje
Apolinaryzm
35
ApolinaryzmbyłherezjąpotępionąnasoborzewKonstantynopoluw381r.
Doktrynazyskałanazwęodjejtwórcy,Apolinarego(ok.310-ok.390),biskupaLaodycei.
Początkowowystępowałonprzeciwinnymherezjom,alewkońcustworzyłwłasną.Zane-
gowałistnienieludzkiejnaturywChrystusie,twierdząc,żeJegodoczesneciałouległo
ubóstwieniuimaonwcałejpełninaturęboską.DApolinarygłosił,żeChrystusjakoczło-
wiekniemiałduszy;przyjąwszyplatońskipodziałduszynazmysłową(psyche)irozumną
(nous)orazzałożenie,żedwapełnebyty,Bógiczłowiek,niemogątworzyćdoskonałej
jedności,twierdził,żewChrystusiealbostronaboska,alboludzkajestniepełna.Wprze-
ciwieństwiedoarianizmu,któryumniejszałnaturęboską,opowiedziałsięzaniepełną
naturąludzką;wChrystusiemiejsceludzkiegonouszająłboskiLogos,którydokonałwnim
zjednoczeniaistałsięprzyczynąwszelkiegodziałania;dziękitemuzjednoczeniunależy
widziećwChrystusiejednąnaturę(fysis),jednąhipostazęijednąistotę”
37
.
Adopcjanie
Adopcjaniestanowilisektęchrześcijańską,którejpoczątkisięgająIIw.Wtedyto
chrześcijaniepochodzeniażydowskiegoosiedleniwPalestynieuznaliChrystusawjego
naturzeboskiejzaprawdziwegoSynaBożego,któryjakoczłowiekbyłtylkoadoptowanym,
przybranymsynemBogaOjca.MomentemadopcjimiałbyćchrzestJezusawJordanie.
Skrajnądoktrynęadopcjonizmuwyznawaliebionici(łac.ebionitae),uważający,żeJezusbył
wyłącznieadoptowanymprzezBogaOjcaczłowiekiem.UznawalitylkoEwangelięśw.Mate-
usza,nieakceptowalipoglądówipismśw.Pawła.Twórcąwyznawanejprzeznichdoktryny
miałbyćEbion,postaćhistorycznieniepotwierdzona.
BiskupFotynzSirmium(310-376)zostałekskomunikowanyzapogląd,żeJezus
toakceptowanyprzezBoganadczłowiek.PawełzSamosaty(ok.200-ok.273)uważał
JezusazaczłowiekazrodzonegozMariiitylkoprzysposobionegoprzezBoga.Wśródkilku
odmianadopcjanizmuhiszpańskiego,jakipojawiłsięwVIIIw.,największyzasięgmiał
poglądbiskupaToledoElifanda,któryopierającsięnakatolickiejnauceodwóchnaturach
istniejącychwChrystusie,głosił,żejestOnzrodzonyzMarii,aleniejestSynemBożym
zurodzenia,leczstałsięnimzasprawąspecjalnejłaskiBożejprzezadopcję.TenDhiszpański
błąd”(łac.Hispanicuserrat)wywołałjednązbardziejożywionychdyskusjiśredniowiecz-
nychoistocieChrystusa.WXIIw.pojawiłasięteoriaasumptushomoPiotraLombarda
(ok.1095-1159),głoszącawcielenieJezusawkształtludzkijakoprzyjęcie(assumptus)
przezeńpostaciczłowiekazłożonegoizciała,izduszy(homoquidam).Odnawianiusięco
jakiśczaspoglądówadopcjonistycznychpołożyłkrespapieżAleksanderIII,którynasyno-
dziewSens(1164)inakilkunastępnychzabroniłwykorzystywaniawchrystologiiwszel-
kichpojęćniedającychsięprecyzyjniesformułowaćzpunktuwidzeniateologiiiniepotwier-
dzonychPismemŚwiętym.
37
HasłoApolinaryzm,w:Encyklopediakatolicka,t.I,Lublin1973,szp.773.
