Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Odautora
Nieprzesądzamtego,poświęcającjednakspecjalnąuwagęnietyleTurcji,ileprzemianom
kulturywokupowanychprzezniąkrajach.Dostrzegamprzytymprzemożneiniewątpliwe
uczestnictwokulturzewnętrznychwkształtowaniucywilizacjieuropejskiej.
Oddzielnezagadnieniestanowikulturażydowska.Jejznaczenieokreśliłemjuż
wtomiepoprzednim,poświęconymantykowi,pisząc,żeDweszławobiegcywilizacji
europejskiej,stającsięodtądjejtrwałączęścią,choćjakżeczęstootragicznymlosie”
5
.
WśredniowieczuŻydziprzeganianizHiszpanii,FrancjiiAngliidoznawaliwieluupoko-
rzeńiwłaściwietylkowładcypolscydocenialiichwielkieosiągnięciaiokazywaliimnależyty
szacunek,starającsięzapewnićrodzajparadisumIudaeorum,cojednaknieodwracanaszej
uwagiodrównoległychantyjudaistycznychpoczynań,jakkolwieknieporównanierzad-
szychniżnaZachodzie.StosunekdoŻydówzpierwszychwieków,gdyznaleźliwPolsce
wmiarębezpieczneschronienie,ukazujezarazemniedocenianewhistoriografiizachod-
niejwartościwnoszoneprzezkulturępolskądojejeuropejskiejskarbnicy.Ichprzykłady
znajdzieCzytelnikwtreściksiążki,któraniejestjednakhistoriąkulturypolskiej,atylko
umieszczająweuropejskimkontekście.Stądunikałemnadmiernegopreferowaniarodzimej
tematyki,byniezakłócićwłaściwychproporcjiijejrzeczywistegoznaczeniawbiegurzeczy
europejskich.Dotyczytonietylkośredniowiecza,lecztakżeprzyszłychtomówpoświęco-
nychkolejnymepokom.
Ideą,któramiprzyświecała,byłzamiarnakreśleniaobiektywnego,wyważonego
obrazucywilizacjieuropejskiej.PapieżJanPawełIIpowiedziałniegdyś:DEuropapowinna
oddychaćdwomapłucami,anietylkojednym,zachodnim”(1998).Tentomusiłujereali-
zowaćmyślzawartąwtejwypowiedzi.Czytelniksamoceni,czyiwjakimstopniuten
niezwykłyDdwupłucny”układkulturyeuropejskiej,wchłaniający,azarazemprzetwarzający
naswójużytektakwieletego,copozaeuropejskie,przyczyniłsiędostworzeniaoryginalnej
cywilizacji.Dlamniejestrzecząoczywistą,żejednązepokdecydującychotakimwłaśnie
ostatecznymkształcieicharakterzekulturyeuropejskiejbyłośredniowiecze.Postaramsię
toudowodnić.
Mojakoncepcjaepokiśredniowiecza,podobniejakinnychepokanalizowanych
wpozostałychtomachDziejówkulturyeuropejskiej,niejestspecjalistycznąhistoriąposzcze-
gólnychdziedzinkultury,literatury,sztuki,architektury,filozofiiczyobyczaju.Jestnato-
miastpróbąprzedstawieniaichudziałuwniezwykłymsplociecywilizacyjnym,jakistanowi
cywilizacjaeuropejska.Nietylkośredniowiecze,leczkażdazjejepoktodziesiątkizróżni-
cowanychpólbadawczychipoświęconychimmonografii.Usamegodołusątoniezliczone
opracowaniapoświęconenietylkowiększymiogólniejszymzjawiskomkulturowym,lecz
takżepojedynczymproblemom,np.postaciomkoryfeuszysztuki,literaturyifilozofii,ich
życiuitwórczości,anawetichpojedynczymdziełom.Ogarnięciezalewupoświęconychim
opracowańprzezjednegoautoraokazałosiępoprostuniewykonalne.Tymczasemalterna-
tywa-zorganizowaniewieloosobowegozespołuautorskiego-niejestwstaniezapewnić
książcejednolitościorazciągłościnarracyjnej.Stąddecyzjanapisaniasześciotomowej
monografiiwpojedynkę.
Choćselektywnieiwmiaręmożliwościuwzględniałemopracowanianajnowsze,
sięgałemprzedewszystkimpopraceogólnezawierającewiedzęugruntowaną,anade
5
Dziejekulturyeuropejskiej.Prehistoria–starożytność,Warszawa2019,s.509.
