Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odautora
13
tegotysiącletniegoimperium.Tymczasembliższeprzyjrzeniesiętemudorobkowiwprawia
wzdumienie,zaskakująogromne,niczymnieusprawiedliwionelukiwogólnejwiedzy.
Chcącukazaćniewątpliwiewielką,cywilizacyjnąrolęprawJustyniana,dowiedziałemsię,
żeniemaichpełnegotłumaczenianajęzykpolski,aprzełożonesątylkoteichczęści,które
służąpraktycznympodstawomwprocesieuniwersyteckiegonauczaniaprawarzymskiego,
m.in.jegoInstitutiones.Abydotrzećdoedyktówdotyczącychsprawkulturyczyreligii,
polskibadaczalbomusisięgaćpooryginałypisaneprzemienniewjęzykachłacińskim
igreckim,albokorzystaćztłumaczeńnajęzykizachodnie.Podobnezaniedbaniadotyczą
wieluzagadnieńizjawiskzcesarstwabizantyjskiego.JednymznajważniejszychbyłPandi-
dakterion,najstarszyinajdłużejfunkcjonującyuniwersyteteuropejski,istniejącyodzało-
żeniaw425r.doupadkuKonstantynopolawroku1453,awięcponad1000lat.Wszczycie
rozwojumiał31wydziałów,wykształciłwciąguseteklattysiąceprawników,naukowców,
filozofów,atakżearchitektów,artystów,poetówikompozytorów.Tymczasemwpolskiej
EncyklopediikulturybizantyńskiejniemahasłaPandidakterion
3
!Trudnajestprzecieżdo
wyobrażeniaencyklopediaczyhistoriakulturyfrancuskiejbezSorbony,angielskiejbez
Oksfordu,apolskiejbezAkademiiKrakowskiej.Okazujesięjednak,żemożnazpodobnymi
lukamipisaćoBizancjum,pomijającjednązjegopodstawowychinstytucjikulturalnych.
Adokładnietakpotraktowanychjestwieleinnychważnychaspektówkulturybizantyjskiej,
jejwpływunaokolicznekraje,mniejszeDpandidakteriony”wBułgarii,ArmeniiiGruzji
powstającewczasach,gdynaziemiach,gdziewkrótcemiałasięnarodzićPolska,trwał
wnajlepszekultŚwiętowitaiKupały.
Szczególnauwagaiwysiłek,byukazaćwtymtomiehistoryczno-kulturowycharakter
Dniezachodniej”Europy,nieoznaczająoczywiście,żezaniedbujemykulturędobyśrednio-
wieczatakichkrajów,jakFrancja,Niemcy,Anglia,HiszpaniaczyWłochy.Tewielkiecywi-
lizacjeznajdątumiejsceproporcjonalnedoswegoznaczeniainiewątpliwychosiągnięć.
Oddzielnymzagadnieniemjestobecnośćkulturludówpozaeuropejskich,które
odcisnęłyswepiętnonacywilizacjiStaregoKontynentu.HunowieczyAwarzystanowili
epizod,alejużcywilizacjiarabskiejprzezponadosiemstulecidominującejnaPółwyspie
Iberyjskim,mimojejetnicznejireligijnejodrębności,niesposóbpominąć.Jednozwydaw-
nictwzachodnich,oczympiszęwdalszejczęściksiążki,wseriiDLudyEuropy”,poświęciło
kompletnąmonografięśMongołom,wychodzączzałożenia,żeponad200latichobec-
nościnawschodzieEuropywpełnidotegoupoważnia
4
.Choćziemiewęgierskieipolskie
doświadczałytejobecnościnapograniczachprzezponadtrzystulecia,bezpośrednia
niszczycielskainwazjadotknęłaPolskęiwmniejszymstopniuWęgrynalatDzaledwie”
kilkadziesiąt.TymczasemjużRuśKijowskazostałacałkowiciepodporządkowanaordzie
tatarskiej,ajejwielkidorobekcywilizacyjnyjakoprzodującydotegomomentuwskali
kontynentuzostałniemalcałkowiciezaprzepaszczony.Przyjrzymysięjegoznaczeniu,ale
takżeupadkowi.Podobnyproblemstanowitrwająca500lat,wspominanajuż,okupacja
tureckanaBałkanach.AleczywobectegodługaobecnośćwEuropie,zutrzymanymdo
dziśmałymskrawkiemterytoriumwokółKonstantynopola(Stambułu)upoważnianas,
bykulturętureckązaliczyćdoeuropejskiej?SięgałaprzecieżokresowoażpodWiedeń!
3
Encyklopediakulturybizantyńskiej,red.O.Jurewicz,Warszawa2002.
4
DńMorgan,TheMongols.ThePeoplesofEurope,1986,wyd.2,Oxford,UK-Cambridge,USA,2007.
