Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Odautora
Tyleżeniedoszacowaniehistoryczneterytoriówdługotrwalepozbawianychniezawis-
łościcechujerównieżhistorykówpolskich,główniewtedy,gdypisząokrajachinnychniż
własny.Niedoskonałajestnaszawiedzaotym,jakinnenarodystarałysięuporaćzzagroże-
niamiichkultury,wwieluwypadkachtrwającymiznaczniedłużejniżpolskiezabory.Polacy
doświadczaliichprzezok.120lat.Krajebałkańskiepozostawałypodokupacjąturecką
okołopołowytysiąclecia.Stądpoznanieproblemówinnych,zaniedbanychhistorycznie
narodów,wtymspozaBałkanów,np.zniewolonychnarodówceltyckich,conastępowało
główniewepoceśredniowiecza,wydajesiękoniecznością.Itojestjednymzgłównych
zadańmojejmonografiitejepoki.Pisałemprzedlaty:Dukazanieprocesuzachowywania
tradycjikulturowychzszerszymuwzględnianiemeuropejskiegotła,doświadczeniahisto-
rycznegoWalii,Szkocji,Irlandii,Baskonii,GrecjiczyRumunii,pozwoliłobynalepsze
zrozumienieanalogicznegoprocesuwPolsce.Podejmująctakieporównania,stracilibyśmy
coprawdapoczucieswejpolskiejwyjątkowości,którątakpieczołowicie,aleiegoistycznie
celebrujemy.Czasnajwyższyuświadomićsobie:niebyliśmyaniniejesteśmyżadnymwyjąt-
kowympodtymwzględemnarodem.NimMickiewicziSienkiewiczpodjęlipróbęzacho-
waniapolskościwswycharcydziełach,podobnefunkcjepełniłyliteraturyinnychnarodów
ohistoriipodobnejdonaszej”
2
.
Toskrzywieniehistoryczneprzechodzipowolidoprzeszłościdziękipolitycewydaw-
niczej,wtymWydawnictwaNaukowegoPWN.Ukazująsiępracedotyczącedziejówzanie-
dbanychterytoriów,takiejakmonografiapoświęconapaństwubułgarskiemuCarstwo
bułgarskieMirosławaJ.LeszkiiKiriłaMarinowa(2015)czymonumentalnapraca
BohdanaCywińskiegoDziejenarodówEuropyWschodniej.Szańcekultur(2014).Rzecz
jednakwtym,żepodobnemonografiestanowiąnurtjakbyodrębny,wydzielony,któryjak
dotądniewychodzipozaspecjalistyczneopracowaniainiezasilagłównegonurtudziejów
Europy.Narynkupozostająwciąż,niestety,tłumaczeninajęzykpolskiautorzyzachodni,
wtymPeterRietbergeniHansGeorgPott,uzurpującysobieprawodoopisywaniahistorii
kulturyeuropejskiejbezEuropypołożonejnawschódodŁaby!Tymczasempolskihistoryk
piszącyojakimkolwiekzaniedbanymterytorium,powinienszczególniepamiętać,że
okresrozbiorówPolskitonicwporównaniuz800-letnimzniewoleniemWalii,naszekilka
powstańnarodowychtoowielemniejniż13powstańwalijskich,atrwająca500latokupacja
BałkanówprzezosmańskąTurcjęzaważyłanalosachtegoterytoriumwsposóbcywiliza-
cyjnietragiczny.JakoPolacyjesteśmyszczególniezobowiązani,bytodostrzegać.Mniej
więcejdobitwynaKosowymPolu(1389)iupadkuKrólestwaSerbiiorazdrugiegopaństwa
bułgarskiegoterentennależałdonajwyżejrozwiniętychwEuropieijakojedynywytwo-
rzyłwłasny,oryginalnyalfabetnienaśladującyniewolniczołaciny.Wśredniowieczupod
wpływemBizancjumrozwijałysięwśródwschodnichipołudniowo-wschodnichnarodów
słowiańskichcechującesięniezwyklewysokimpoziomemszkolnictwo,architektura,sztuka
ipiśmiennictwo.Niewiemyjednakotymwielezpowodubariery,jakąstanowicyrylica.Czy
powinnabyćprzeszkodąwrozumieniutejkultury?Aznajdująsiętamprawdziwejejperły,
októrychpiszęwodpowiednichrozdziałach.
ZnaczenieBizancjumwhistoriiEuropywydajesięznakomicieopracowane-pow-
stałobardzowielespecjalistycznychmonografiipoświęconychhistorii,sztuceiliteraturze
2
DwiehistorieEuropy–czyliugórpodwójnieprzeorany,DDziejeNajnowsze”1999,t.31(1),s.6.
