Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Wstęp
pauperyzacjachłopstwa,wzburzeniespowodowanenadzwyczajnymiwpływami
GrigorijaRasputinanadecyzjecara,nieudolnerządyorazniepowodzenianafron-
cie-totylkoniektórezprzyczyn,jakiedoprowadziłydoupadkustaregosystemu.
Przełomwiekówbyłokresemfermentuideologicznego.Największezna-
czeniewśródpowstającychróżnorodnychsystemówideologicznychzyskał
marksizm.WRosjipowstawałylicznekółkamarksistowskie,będącepierwszym
ogniwemproletariackiegoetapurosyjskiegoruchurewolucyjnego.Jegodalszy
rozwójzwiązanybyłzdziałalnościąWłodzimierzaLeninaizałożonąw1898roku
SocjaldemokratycznąPartiąRosji.Tradycjemarksistowskiekontynuowane
byłytakżewPartiiSocjalistów-RewolucjonistóworazwPartiiKonstytucyjnych
Demokratów186.
***
Wśródprądówfilozoficznychwielkąpopularnościącieszyłysięnurtymyśli
idealistycznej-rozwijaneprzezLwaSzestowaiWładimiraSołowjowa,którego
poglądyprzyczyniłysiędopowstaniadoktrynygłoszącejodrodzeniemoralne
Rosjinagrunciechrześcijaństwa187.Wkulturzerosyjskiejtegookresupowstało
kilkaorientacjiideowych,zktórychkażdastarałasięnaswójsposóbodpowiedzieć
napotrzebytamtychczasów.LatadziewięćdziesiąteXIXwiekubyłyokresem
całkowitegoprzewartościowaniawartościwdziedziniekultury.Nastąpiłwów-
czasodwrótodutylitaryzmuwimięindywidualizmuiwartościmetafizycznych.
Modernistycznemanifestyliterackie,wopozycjidoprogramówoproweniencji
pozytywistycznej,krytyczno-realistycznej,głosiłyhasłauwolnieniatwórczości
odpowinnościspołeczno-obywatelskich.Przełomstulecitotzw.srebrnywiek
poezji.Zapoczątekmodernistycznegookresuwliteraturzerosyjskiejzwykłosię
uważaćrok1892,gdyDmitrijMierieżkowskiwygłosiłwykładnOprzyczynach
upadkuionowychkierunkachwspółczesnejliteraturyrosyjskiej”(Опричинах
упадкаионовыхтеченияхсовременнойрусскойлитературы).Genezapod-
stawowychhasełtegokierunkuzwiązanabyłazFrancją,jednakodpowiadałon
nazapotrzebowaniewynikłezewolucjirosyjskiegoprocesuliterackiego188.Jak
napisałJózefSmaga:
Kryzysdostrzeganowrozkładziekultury,werozjifundamentalnychzałożeńmo-
ralności,instytucjipaństwowych,państwowychwięcprawd,którewydawałysię
dotychczasaksjomatami.Kryzysmiałwięccharaktertotalny,zdawałsięzapowiadać
biologicznąiduchowądegradacjęgatunkuludzkiego.Wtymklimaciezrozumiała
stajesiękarierapojęciandekadencji”189.
186Zob.B.Mucha,LiteraturarosyjskaXXwieku,PiotrkówTrybunalski2008,s.8-9.
187Zob.ibidem,s.9.
188Zob.J.Smaga,DekadentyzmwRosji,Wrocław1981,s.5.
189Ibidem,s.7.
