Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DysputawValladolid,wktórejstarlisięBartolomédeLasCasas
iJuanGinésdeSepúlveda,byławydarzeniemunikatowymwświecie
nowożytnym,atozkilkupowodówlPopierwsze,chrześcijański,europej-
skiwładcazażądałoduczonych–niezaśoddoradcówspozagrona
intelektualistów,reprezentującychinteresywłasne,swejrodzinylub
grupyspołecznej;oduczonych,odktórychoczekiwałbezkompro-
misowegouchwyceniaprawdy–określeniawłasnychprawdopobytu
iekspansjiwNowymŚwiecielJedyniewHiszpaniirozpoczętotakąpublicz-
nądebatę,azatemtamrównieżpojawiłosięnajwięcejgłosówkrytycznych
wobeckonkwistylPodrugie,towłaśniewtrakciezmagańzSepúlvedąLas
Casaswypracowałrewolucyjnewówczasstanowiskowielokulturowe,
związanejednocześniezpostulowaniemwolnościIndianwramach
odmiennejniżeuropejskakonstelacjikulturowejlPotrzecie,obywaj
uczestnicyowejkontrowersjisąnawskrośnnowożytni”,ajednocześ-
niereprezentująstanowiskaniezwykleodsiebieodległe–Sepúlveda,
zjegohumanistycznymielitarnymideałemczłowiekawykształcone-
goielokwentnego,polegającegonasobiesamymiwłasnejrozumności,
którąodkryłirozpoznałjakouniwersalną,stajenaprzeciwrelatywizu-
jącegomądrośćdonormdanejwspólnotyLasCasasa,świadomego,
iżuniwersalnośćpojawiaćsięmożejedynienapoziomienajogólniej-
szychstrukturpojęciowych,którejednakzawszesąkonkretyzowane
wramachokreślonejkulturyl
Prowadzonaprzeznichdebatawpierwszymrzędziedotyczyła
prawaIndiandoautonomii,zarównoindywidualnej,jakipolitycznej,
azogniskowałasięwokółgłównegopytania–czywolnowydaćimwojnę,
zanimpoddasięichchrystianizacji?Pytanietomożnajednakzadać
inaczej–czywolnoczynićIndianniewolnikami?
MlJlBlAllen,RlLlBenson,Berkeley1976,atakżeElDlCrespoCuesta,Continuidades
medievalesenlaconquistadeAmérica,Pamplona2010;SlCro,Elbuensalvajeylaedad
moderna:Hakluyt,MontaigneyPedroMartir,nCuadernosparaInvestigacióndelaLite-
raturaHispánica”1991,núml14;AlPagden,EuropeanEncounterswiththeNewWorldl
FromRenaissancetoRomanticism,chl4:nTeSavageDecomposed”,Yale1993,sl117-140l
ZoblteżsyntetycznepodsumowaniewzorcówasymilacjiIndianprzezświadomośćeuro-
pejskąprzezMlT
lRyan,AssimilatingNewWorldsintheSixteenthandSeventeenthCentu‑
ries,nComparativeStudiesinSocietyandHistory”1981,voll23,nol4orazŁlGrützmacher,
OdkrycieipodbójAmeryki–interpretacjaireinterpretacja,w:Dziejekulturylatynoamery‑
kańskiej,podredlMlF
lGawryckiego,Warszawa2009,sl97-108l
II
