Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
nBoja,comdawniejbyłswymwłasnymkrólem,jestemdziśwaszym
jedynympoddanym”–otoskargaSzekspirowskiegoKalibana,figury
człowiekandzikiego”,zapomocąktórejeuropejskawyobraźniazasymilo-
wałaludziNowegoŚwiata,łączącwniejklasycznąkategoriębarbarzyńcy,
średniowiecznyobrazczłowieka-monstrumżyjącegopozalubnagranicy
chrześcijańskiejecumene,awreszciepostaćKariba-kanibala,októrego
istnieniuKolumbbyłprzekonanyjużpodczasswojejpierwszejpodróżyl
nPojawiającsięwświadomościEuropy–jakpiszeAdamKuper–wraz
zpierwszymidoniesieniamiomieszkańcachAmeryki,dzikusdołączył
dopotworówśredniowiecza,którełączyływsobiecechyludzkie
izwierzęce,aniekiedynawetprzypisywanoimatrybutydiabłów”1l
Europejskawyobraźniawytworzyłajednakrównieżcałkiemodmienny
obraz–ntakczystejiprostejnaturalności,jakąmyoglądamynażywym
przykładzie”,jakpisałMontaigne,żestarożytni,którzypróbowali
ukućwizerunekdoskonałejszczęśliwości,niezdołaliprzybliżyć
sięmocąsamejtylkofantazjidoprawdyoamerykańskichludachl
Dobrydziki–złydziki–takajestpodstawowamatrycamyślenia
oowymczłowieku,któremunatejpodstawieodmówisięwreszcie
prawadosamostanowienia2l
1
AlKuper,Wymyślaniespołeczeństwapierwotnego.Transformacjemitu,przełl
TlSieczkowski,AlDąbrowska,Kraków2009,sl28;cytatzBurzySzekspirawtłuma-
czeniuCzlJastrzębca-Kozłowskiegow:W
lSzekspir,Dwanaściedramatów,tl3,War-
szawa1999,sl519;natematpostaciKalibanazoblmlinlibidem,sl28-29,azwłaszcza
RlFernándezRetamar,Kalibaniinneeseje,przełlHlCzarnocka,Kraków–Wrocław
1983,sl5-68;natematśredniowiecznegowyobrażeniaczłowiekadzikiego,mon-
strum,niemalzwierzęciaprzeciwstawionegoczłowiekowi-mieszkańcowimiastazobl
zwłaszczaJlLeGoń,Światśredniowiecznejwyobraźni,rozdzl15,przełlMlRadożycka-
-Paoletti,Warszawa1997,sl239-243l
2
MldeMontaigne,Okanibalach,w:idem,Próby,przełliprzedmowąopatrzył
T
lŻeleński-Boy,Kraków2004,sl172;natemateuropejskichwyobrażeńIndianinajako
dobregolubzłegodzikiegoorazichzakorzenieniawtradycjiśredniowiecznejzoblprze-
dewszystkimobszernezbioryLaimagendelIndioenlaEuropaModerna,Sevilla1990
orazFirstImagesofAmericalTeImpactoftheNewWorldontheOld,edlbyF
lChiappelli,
I
