Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
CzęśćI.PIERWSZAMONARCHIA
Zdającsobiesprawęzhipotetycznościprzedstawionejwizji,spróbujmy
odtworzyćorganizacjęwewnętrznąplemion.Zapewnewiększośćdecyzjido-
tyczącychważnychsprawpodejmowanonawiecuskupiającymwszystkich
członkówplemienia.Moglioniuczestniczyćwzgromadzeniu,gdyżziemie
plemienneniebyłyrozległe.Nawiecuprawdopodobniesądzonoteżdotyka-
jąceogółuprzewinieniairozstrzyganoważnespory.Ustalanotamrównież
obowiązkiwszystkichnarzeczwspólnoty.Byłytodecyzjedotyczącebudowy
lubkonserwacjigrodu,zaopatrzeniawzapasyniezbędnedoobrony.Wiec
zapewneustalał,wjakisposóbmabyćsprawowanastróża,czyliktoikiedy
mapilnowaćnarażonychnaatakstrefgranicznychlubteżwejśćwskład
załogigrodu.Możemyprzypuszczać,żezgromadzenieplemiennedecydowało
równieżozawarciusojuszulubwojniezsąsiadami.Podejmowanedecyzje
musiałyzapadaćjednomyślnie,ci,którzyjeprzyjęli,zobowiązywalisiędo
ichwykonania.Natomiastewentualnychoponentów,jeśliniedalisięprze-
konać,siłązmuszanodopodporządkowaniasięwiększości.
Przedstawionyzakreskompetencjiwiecuznajdujetylkopóźneinie-
jasnepotwierdzeniawźródłachpolskich,więcejotychsprawachmówią
źródłaruskie,atakżeniemieckie,ukazującewieceSłowianmieszkających
nazachódodOdry.
Choćznamyprzykładysłowiańskiegoustrojuwiecowegobezksiążąt,to
jednakwydajesię,żewiększośćplemionwybierałasobieprzywódców.Książę
byłpotrzebny.Jegoistnienieprzyśpieszałoiułatwiałopodejmowaniedecyzji,
książębyłwodzemnawojnie.Wewcześniejszychwiekachksiążętawystępo-
walinawetwśródWieletów,uktórychwXiXIw.istniałustrójwiecowy.
Książęta,czasemoznanychnamimionach,pojawialisięwróżnychwiekach
iwróżnychodłamachSłowiańszczyzny.Oodwiecznościtejfunkcjiświadczy
samwyraz„książę”.WładysławKuraszkiewiczdowodzi,zaustaleniamiwcześ-
niejszychjęzykoznawców,żejesttostarasłowiańskapożyczkazjęzykager-
mańskiego,przejętanajprawdopodobniejodGotów
5
.Wichustachsłowoto
brzmiałokuningaz,odniegopochodządzisiejszeniemieckieczyangielskie
określeniakróla:Ko
¨niglubking.RównieżBałtowieokreślaliksiążątwyrazem
otymsamympochodzeniu,abrzmionwustachLitwinówkunigas.Możewięc
słowotoniezostałozapożyczoneodGermanówleczstanowiwspólnedla
wieluludówindoeuropejskiedziedzictwo
6
.Jednakobietehipotezypotwierdza-
jąarchaicznośćwyrazu„książę”.Azatemiokreślanaprzezniegofunkcjamu-
siałaistniećprzynajmniejodczasówpóźnejstarożytności.Oczywiściewtak
dawnychczasachrolaiznaczenieksiążątmogłybyćinneniżwśredniowieczu.
Możemysiędomyślać,żeksiążątwybieranonawiecach.Kandydatami
natestanowiskabyliprzedstawicielemożnychrodówsprawniejsinawojnie,
5
W.Kuraszkiewicz,Ksiądz,w:SSSt.2,cz.2,Wrocław-Warszawa-Kraków1965,s.536.
6
KutemuzdajesięskłaniaćK.Modzelewski,BarbarzyńskaEuropa,Warszawa2004,
s.404.
