Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
CzęśćI.PIERWSZAMONARCHIA
Bałtykiem,pomiędzymorzemaNotecią,żyłyplemionapomorskie,wewspół-
czesnejWielkopolsce-Polanie,anaMazowszu,byćmożetylkonaprawym
brzeguWisły-Mazowszanie.Niektórzybadacze,wśródnichnapierwszym
miejscunależywymienićHenrykaŁowmiańskiego,znajdująjeszczemiejsce
dlawielkiegoplemieniaGoplan
1
.MiałoonożyćwśrodkowejPolsce.
Stworzonyprzezhistorykówobrazziempolskichwczasachplemien-
nychzaczynabyćkwestionowanyprzezarcheologów.WwynikubadańZofii
KurnatowskiejorazSławomiraMoździochaokazałosię,żeuchodzącezapo-
lańskieplemięznadObrywpołudniowo-zachodniejWielkopolscenajbliższe
byłopodwzględemkulturymaterialnejplemionomdzisiejszegoŚląska.We-
długMoździochakulturowewpływyśląskiesięgałyażpoWartę,niecoinna
kulturadominowaławpółnocno-wschodniejWielkopolsce
2
.Spostrzeżenieto
każewątpićwistnieniewielkiegoplemieniaPolanzasiedlającychcałąWiel-
kopolskę.NajprawdopodobniejPolanamizwalisiętylkomieszkańcyokolic
GnieznaiPoznania.
ZiemieprzyszłejPolskizewszystkichniemalstronotoczonebyłylu-
damisłowiańskimi.NazachódoddolnejOdryżyliWieleci,zaśredniąOdrą
izaNysąŁużycką-łużyccySerbowie.NapołudnieodSudetówosiedlili
sięCzesiiMorawianie,azaKarpatami-przodkowiedzisiejszychSłowa-
ków.TerenynadbużańskiestanowiłygranicęmiędzySłowianamizachodnimi
iwschodnimi.TylkonapółnocnymwschodzieMazowszaniesąsiadowaliznie-
słowiańskimiPrusami.
Niebędęzajmowałsięorganizacjąludówsłowiańskichwbardzood-
ległychczasach,kształtdawnejSłowiańszczyznyjestbowiemniepewny,toczy
sięnatentematnierozstrzygniętadyskusja.Spróbujęukazaćtęorganizację
wpóźnejepoceplemiennej,wprzeddzieńpowstaniapaństwapolskiego.Nie-
którzyhistorycyuważali,żeistniejącedodziśpaństwazostałypoprzedzone
tworamipolitycznymizwanymiprzeznichpaństwamiplemiennymi.Łow-
miańskiwidziałorganizacjęprzedpaństwowąwtakzwanychwielkichplemio-
nach,którezkoleimiałyrozpadaćsięnamałeplemiona.Próbowałnawet
odtworzyćustrójplemienny,rekonstruującfunkcjonowaniewiecówwielko-
imałoplemiennych
3
.Choćwszystkowskazujenato,żeSłowiańszczyznadzie-
liłasięnadużejednostki,takiejakPolanieczyMazowszanie,któreodpo-
wiadaływielkimplemionomŁowmiańskiego,niesądzę,abyjużwIXw.na
ziemiachpolskichfunkcjonowałystrukturyobejmującekilkamałychplemion.
Wydajesięteż,żeanalogiawieleckazXiXIw.,kiedytoczterywieleckie
plemionastworzyłyzwiązek,niejestwłaściwa.Związekwieleckistanowiłjuż
efektdalszego,specyficznegorozwoju.NatomiastwIXinapoczątkuXw.
1
H.Łowmiański,PoczątkiPolski,t.3,Warszawa1967,s.150.
2
S.Moździoch,Śląskwczesnośredniowiecznywświetlebadańarcheologicznychihistorycznych
-crambebiscocta?,w:CivitasSchinesghecumpertinentiis,red.W.Chudziak,Toruń2003.
3
H.Łowmiański,PoczątkiPolski,t.4,Warszawa1970,s.13-128.
