Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2
wewnętrzniesprzeczne.Dotego,bysprawcawykonałjakiśczyn,nie
wystarczasamoodczuwaniepragnienia,któremożezostaćzaspoko-
joneprzezdokonanietegoczynu;koniecznajestrównieżświadomość,
iżmożeonozostaćwtakisposóbzaspokojone.Zdolnośćdodziałania
zależyzatemzarównoodtego,czyfaktycznieodczuwasiępragnienie,
jakiodtego,czyposiadasięnatentematstosownąwiedzę.Ostatecz-
niepostępowaniezdajesiębyćrezultatemposiadanejwiedzynatemat
tego,jakiepragnieniawchodząwskładsystemumotywacyjnego.
Cowtymkontekściemożeoznaczaćpowiedzenie,że„osobaApra-
gniewykonaćdziałaniex”lubże„osobaAmapragnieniewykonania
x”?Wewspółczesnejfilozofiiistniejedośćpowszechnieuznawany
sposóbinterpretacjipowyższychtwierdzeń,którymamocnąpodstawę
teoretycznąwsystemiefilozoficznymHume’a.Filozoftendopuścił
bowiemmożliwośćistnieniasytuacji,wktórejsprawcamożeodczu-
waćpragnieniewykonaniaokreślonegodziałania,niebędącfaktycz-
niemotywowanym17.Zdarzyćsiętakmożewdwóchprzypadkach.
Popierwsze,gdysprawcaniewie,żeistniejecoś,cojestwłaściwym
przedmiotemodczuwanegoprzezniegopragnienia.Podrugie,gdynie
znaonśrodków,któremogądoprowadzićdozaspokojeniapragnień.
Stanowiskotoprzedstawićmożnaniecopełniejprzypomocynastę-
pującychtwierdzeń:
1.Sprawcamożepragnąć(a)wykonaćdziałaniexlubpragnąć(b)celu,
któregourzeczywistnienieniejestmożliwebezwykonaniax,imoże
niebyćfaktyczniemotywowanydodziałania.
2.Sprawcaniemożebyćfaktyczniemotywowanydowykonaniadziała-
niax,jeśliniepragnie(a)wykonaćtegodziałanialubniepragnie(b)
celu,któregourzeczywistnienieniejestmożliwebezwykonaniadzia-
łaniax.
Rozważmyprzypadekosoby,którapragnienapićsiękawy.Zgod-
nieztwierdzeniem1(a),osobatamożeniebyćmotywowanadotego,
żebynapićsiękawy;zgodnienatomiastz2(a),jestrzecząniemożliwą,
abymogłabyćmotywowanadotego,bynapićsiękawy,niepragnąc
tego.To,żeosobatajestfaktyczniemotywowanadowypiciakawy,
niemożedowodzić,żepostępujepodwpływempragnienia,abyna-
pićsiękawy,ponieważzgodnieztwierdzeniem1,osobatamożeod-
czuwaćpragnienieiniebyćfaktyczniemotywowanadodziałania.To,
iżjestonafaktyczniemotywowanadowypiciakawy,możedowo-
dzićtylko,żeodczuwatakiepragnienie.Zatempowiedzenie„Apra-
17DokładnąanalizęstanowiskaHume’awtejsprawieomawiamwksiążceRola
26
rozumu…,wyd.cyt.
