Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZYZNAMYMOTYWYWŁASNYCHCZYNÓW?
osobyB.Niemapraktycznieinnejmetody,zapomocąktórejmożna
bydowieśćprawdytegoprzekonania.Leczczymśtrywialnymwydaje
sięprzypisaniesprawcypragnieniajedynienatejpodstawie,żejeston
motywowanydodziałania.Nawetgdyby,wbrewtemuzastrzeżeniu,
metodataokazałasięprawidłowa,toitakostatecznywniosek,jaki
możemyztegowyciągnąć,niemiałbywiększegoznaczeniadlaroz-
ważanejtufaktycznejinterpretacjimotywacjiinstrumentalnej.Mógł-
byonbowiemwnajlepszymprzypadkuzawieraćjedynietwierdzenie
orolipragnieńjakoologiczniekoniecznymwarunkumotywacji.Nie
dałobysięjednaknatejpodstawieorzekaćczegokolwieknatematroli
pragnieńjakofaktycznejprzyczynydziałań,jakoczynnikafaktycznie
wpływającegonapostępowaniesprawcy16.
Sposóbdefiniowaniapragnieńwprzypadkupierwszymjestcałko-
wicieodmiennyodsposobu,wjakinależałobyjerozumiećwprzy-
padkudrugim.Pragnieniajakologiczniekoniecznywarunekmoty-
wacjisąpewnegorodzajudanymi,branymipoduwagęwprocesie
rozumowania;natomiastjakorzeczywistaprzyczynadziałańpragnie-
niasąrealnieistniejącąsiłąlubenergią,którychnapórfaktyczniesię
odczuwa,niemogącmuzaradzićinaczejniżpoprzezrealizacjęwy-
znaczonychcelów.Interpretacjamotywacjiinstrumentalnejwkatego-
riachdyspozycyjnegoznaczeniasądu„osobaAodczuwapragnienie
wykonaniadziałaniax”powołujedoistnieniasprawcęświadomego
własnychpragnień.Podobniejakwprzypadkuinterpretacjifaktycz-
nej,pragnieniasątutajuważanezamotywydziałaniasprawcy.Spraw-
caniemożemiećrównieżwpływunato,jakiemapragnienia.Jednak
wtymmiejscupodobieństwoobuinterpretacjisiękończy.Pragnienia
niesątraktowanetutajjakofaktyczniedziałającasiła,leczjakodane,
któremogąbyćprzedmiotemdecyzjipodjętejwoparciuoposiada-
neprzezsprawcęrelacjepreferencji.Mówiącprościej,sprawcamoże
miećwpływnato,którespośródwszystkichposiadanychprzeznie-
gowdanejchwilipragnieńmotywujągododziałania.Taksformuło-
wanypunktwidzenianiepodważawniczymzałożenia,żepragnienie
jestkoniecznymwarunkiemzaistnieniamotywacji,aleograniczadość
znaczniezakres,wjakimfaktycznieprzyczyniasięonododziałania.
Działanieniejestbowiembezpośrednimnastępstwemodczuwania
pragnienia–twierdzenie,iż„osobaAodczuwapragnieniewykona-
niaczynuxiniejestmotywowanadodziałania”,niejestuznawaneza
16T.Nagel,ThePossibilityofAltruism,Oxford1970,s.27–30;P.Foot,„Reasons
forActionandDesires”,[w:]VirtuesandVices,Oxford1978,s.148–150.
25
