Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DialogoŚląskuakontekstybadaniał
23
kwencjąprzyjętychnajegogrunciezałożeńepistemologicznych.Istotnejest,
żedociekanianadnarracjąwdwóchpierwszychkontekstachniepociągająza
sobąkoniecznościprzyjęciawłaściwejnarratywistomperspektywyfilozoficznej
iwynikającychzniejimplikacji.JakwyraźniezaznaczałTopolski:DMożna
[ł]zająćsięnarracjąhistoryczną,niewtapiającsięwów,znaczonytakimi
nazwiskamijakMichelFoucault,RolandBarthes,HaydenWhite,PaulRicoeur,
DominikLaCapraczyJacquesDerrida,nurtfilozoficzny”38.
Wniniejszejpracyskupiłamsięprzedewszystkimnabadaniuempirycz-
nychipoczęścitakżeliterackichkontekstówwybranychnarracji,pozostawiając
pozazasięgiemmojegozainteresowaniazarównonarratywistyczno-filozoficzną
perspektywętoutcourt,jakicharakterystycznedlategonurtukonkretnesposo-
byinterpretacjitekstów
.Wanalizieodwołałamsiędomodelutrójwarstwowej
strukturynarracjiopracowanymprzezautoraTeoriiwiedzyhistorycznej.Wjego
ujęciunarracjapostrzeganabyćwinnajakostrukturazbudowanaztrzechwza-
jemnieprzenikającychsięiwarunkującychswojeistnieniewarstw:logiczno-
-gramatycznej,retorycznejiteoretyczno-ideologicznej.
Topolski,porównującybudowęnarracjihistorycznejzestrukturąświatła,
warstwęlogiczno-informacyjną(nazywanątakżeinformacyjną)utożsamiał
zartykułowaną,widzianąDgołymokiem”powierzchnią(tekstemprzekazywa-
nymexpliciteczytelnikowi).Topoprzezniąhistorykinformujeodbiorcęnarracji
oprzeszłości.Jednak,jakzauważałTopolski,niecaławarstwainformacyjna
jestartykułowana.AutorbowiemniepiszeDwszystkiego”,zakładającpewną
wiedzę(Dkompetencjęnarracyjną”)czytelnika.
DosferyniezauważalnejDgołymokiem”,którejistnieniemożnaDodkryć”
dopierodziękiużyciuodpowiednichnarzędzi,należydrugazewspomnianych
warstw—retoryczna,nazywanateżperswazyjną.Jejistnieniezwiązanejest
zintencją(stale,aczniezawszeświadomie)towarzyszącąhistorykowipodczas
konstruowanianarracji,abyprzekazywanawniejwiedzauzyskaławodbiorcy
statuswiedzypewnej,prawdziwej.Dotegotypuoddziaływańperswazyjnych
zorientowanychzarównonaumysł,jakinaemocjeodbiorcywykorzystywa-
nybył(ijestnadal)przedewszystkimbogatyarsenałśrodkówretorycznych,
jakioferujeklasycznierozumianaretoryka39.Wszelakocelomperswazyjnym
możesłużyćtakżeargumentacjalogiczna,szerzejrozumianaargumentacja
wsensieretorycznym(czylito,comaprzekonaćodbiorcędoprzyjęciada-
negoprzekazu,aniejestwnioskowaniemlogicznym,np.powołaniesięna
38Ibidem,s.6.Szerzejnatematpojęcianarratywizmuwfilozofiiimetodologiihistorii
zob.ibidem,s.17—94;Ch.Lorenz:Czyhistoriamożebyćprawdziwa?Onarratywistycznych
koncepcjachfilozofiihistoriiHaydenaWhite’aiFrankaAnkersmita.W:Idem:Przekraczanie
granic.Esejezfilozofiihistoriiiteoriihistoriografii.Przeł.M.Bobako,M.Dziergwa.Poznań
2009,s.91—113,atakżepracewymienionewprzypisie23.
39Topolskiwyraźniezaznacza,iżmówiącoretoryce,manamyśliprzedewszystkim
perswazję,czyliretorykęwsensieklasycznym.J.Topolski:Jaksiępiszeł,s.106.
