Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Figementetexpressionsfigées...
G.Gross(1996)accentue,enrevanche,lefaitquelaséquencefigéese
caractérisetoujoursparuncertaindegrédefigement.
Bienquelatraditionphraséologiquesoitlongueettrèsriche,lester-
mes-clésdelaphraséologienesontpasencorescientifiquementéclairéejus-
qu’aubout.Enparlantduphénomènedefigementilfautêtreconscientqu’il
esttrèsétendudansleslanguesetqu’enmêmetemps,sesabordssonttrès
flous.C’estpourquoienévoquantcephénomènenousparlonssouventde
continuumpourmontrercommentlepassagedesstructureslibress’opère
d’unemanièregraduelleetimperceptibleversdesunitésfigées.
Ilestpossibledetraiterlephénomèneenquestionausenstrèsample,ou
deseborneràuneperspectiveplusrestreinte.Enacceptantuneoptiquetrès
large,nouspouvonsconstaterquel’unitéphraséologiqueesttoutecombinaison
demotsassociéssurl’axesyntagmatiquedansl’acteconcretdecommunica-
tion.Pourtant,unedéfinitiondecetypeneseraitpasutilepourlesphraséo-
loguesparcequedanscecas-là,laphraséologiedevraittraiterdetoutesles
combinaisonssyntagmatiquespossibles,cequin’estnisavocationnisatâche.
Nouspouvonscitericil’opiniondeJ.Dubois(1973)selonquil’étudede
laphraséologiedevraresterdistinctedel’étudedescombinaisonsdemots:un
dictionnairephraséologiquen’estquelesous-ensembleparticulierd’undiction-
nairesyntagmatique.Ilnousrestedoncànouslimiteràdesvisionsplusres-
treintesduphénomène.
Cesdernierstemps,S.Mejri(2011)définitlephraséologismecomme
suit:«[C]’estuneformationpolylexicaleplusoumoinsfigéecorrespondant
soitàunemploiappropriésoitàunedénominationfixe,dontl’usagerelève
danstouslescasdel’idiomaticitéd’unelangue».Enrevanche,laphraséo-
logieestunphénomènelinguistiquedontl’expressionestprincipalementlexi-
caleetquirecouvreplusieursprocessusdesolidaritésyntagmatiquecommele
figement.Sonchampd’actionestbeaucoupplusétenduqueceluidufigement,
quirenvoieàunprocessusparlequellalanguesedoted’unitéssyntagmatiques
dontlesconstituantsformentunblocetdontlasyntaxeinterneestenrupture
aveccelledusyntagmelibrecorrespondant.Silaphraséologieetlefigement
relèventdesmêmesphénomènesquiconcernentlaformationdulexiqueetdes
séquencesgrammaticalisées,l’idiomaticité,toutenenglobantlaphraséologie
etlefigement,lesdépassepourcouvrirtouslesautresaspectsdelalangue:
phonologie,prosodie,syntaxe,sémantique,etc.
Danslatraditionlinguistique,laclassedesstructuresfigéesenglobesou-
venttouteslesexpressionsdontlescomposantsmanifestentdescontraintesde
substitutionplusdétailléesqued’habitude(cf.T.Giermak-Zielińska,
2000).Ainsi,ellecomprend:
desstructuresayantlaformedecomposésnominaux(p.ex.machineàva-
peur),verbaux(p.ex.avoirfaim),adjectivaux(p.ex.bleumarine),etc.;