Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wolajestrealna3.Alenietylkokiedyśtakuważano,współcześnieopinię,
żezagadnienietojestnajtrudniejszyminajważniejszymproblememfi-
lozofii,podzielaDanielC.Dennett4.Czemukwestiataekscytujeprawie
każdego,ktooniejsłyszał?ocotutajchodzi,czemutotakieważne,nie
mniejważne,amożeiważniejszeniżkwestiaistnieniaBogabądźnie-
śmiertelnościduszy?
Wniniejszymopracowaniuwyjaśnimynajpierw,naczympolega
waga-metafizycznaimoralna-tegozagadnienia.Następnieprzeana-
lizujemyargumentyzarównonarzeczrealności,jakiniemożliwości
wolnejwoli,przedstawiającprzytymdowodynarzeczpodejrzenia,że
większośćargumentówdeterminizmusprowadzasiędojednejtezyrdze-
nia;wreszciezaśpostaramysięprzedstawićstanowiskołączącedetermi-
nistycznąniewiaręwnwolnąwolę”jakoobiektywnegonsprawcę”działań
zntransdeterministycznym”przekonaniemonieuchronnejiobiektywnej
koniecznościintersubiektywnejczynkulturowej”
,bywolnąwolęzakładać
ibynżyć,jakbysiębyłowolnymwśródwolnych”(tzn.brakurealnegowol-
negowyborupomiędzypostawąwiaryiniewiarywwolnąwolę-całkiem
inaczejniżjestzBogiem,niedasięniewierzyćwnwolnąwolę”
,nawetjeśli
masiędobredowodynajejnieistnienie).
Postępujmyzgodniezzasadąnajprostszychkroków,poczynającod
rzeczynajbardziejpodstawowych.Nawetjeśliryzykujemywtensposób
ocieraniesięobanał,tozyskamynajasnościanalizy.Zacznijmyzatemod
tego,żepewnymzjawiskom,aściślej,pewnymdziałaniomludzkichciał
przypisujemyuniwersalnieibezwiększychkontrowersji,przynajmniejna
codzień,cechęnwolicjonalności”
,przypisujemyimnwolę”
.Awzwiązku
ztymtakżeodpowiednionatedziałaniareagujemy,zdecydowanie
inaczej,niżgdybyniebyłyonedziałaniamiwynikającymizjakiejśwoli.
3SamKantzdradza,jakiebyłyjegostawki-odwieśćnasodmaterializmu,naturalizmu
ifatalizmu;remediumnatopierwszejestideaduszy,nadrugie-ideaBoga,natrzecie-
ideawolnejwoli.Por.I.Kant,Prolegomenadowszelkiejprzyszłejmetafzyki,którabędzie
mogławystąpićjakonauka,tłum.B.Bornstein,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa
1993,s.173.
4D.C.Dennett,IntuitionPumpsandOtherToolsforTinking,AllenLane,London2013,
s.408.
8|Rozdział1
