Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozpatrzmynastępująceprzykłady:
Kamieńspada
Drzeworośnie
Piesgryziemniewrękę
Ktośwpadanamnie,bopopchnąłgosilnywiatr
→wtychsytuacjachdziałaniomnieprzypisujemywoli.
Ktośmniepopycha
Ktośrzucakamieniem,ścinadrzewo,bijepsa
Ktośmówidomnienbracie”albonprecz”
→wtychsytuacjachdziałaniomprzypisujemywolę.
Widzimywięc,żeodziałaniuwolicjonalnymmówimytylkowtedy,
gdymamydoczynieniaznkimś”;działaniawolicjonalnetotakie,których
przyczynami(lub-ostrożniej-głównymiprzyczynami)sąpodmioty
jakopodmioty-gdyktoś,jakwostatnimprzykładziezpierwszejrubryki,
wpadanamnieniechcący,jestwtymwymiarzepodmiotemdziałającym
jakprzedmiot.Sprawstwotychdziałańprzypisujemyświadomymnagen-
tom”
,mającymintencjętakiegowłaśniedziałania(nzamierzającym”je),
tzn.wyobrażającymjesobiewcześniej,przynajmniejmglisto,jakrów-
nieżwyobrażającymsobiejegomożliwekonsekwencje;oczywiścienie
wszystkie,tylkonatychmiastowe,oraznieprecyzyjnie,tylkozgrubsza,
wszakżenatyledokładnie,żezwykluczeniemefektuprzeciwnego.Gdy
np.ktośumyślniemniepopycha,wyobrażasobie,przynajmniejmglisto-
ajamogęteżsobiewyobrażać(przynajmniejmglisto),żeontosobiewy-
obraża,podczasgdyonmógłbyteżsobienawetwyobrażać,żejasobie
wyobrażamto,żeonsobiewyobraża-żepopchniętyupadnęalboza-
chwiejęsię.Niezakładanatomiast,żesamsięprzewróci,nodbiwszysię”
odemnie,albożeprzewrócisięwrazzemną(choćsątomożliwości,oile
jestprzewidujący,otyleteżstarasięprzednimizabezpieczyć).Właśnie
chybaobecnośćtegowyobrażenia,tejintencji,tegocelu,któryzakłada
taki,anieinnyczydowolnybiegwypadków,nawetwbardzozalążkowej,
nierozwiniętejczyniejasnejpostaciwświadomościtamtego,jakrównież,
Ekspozycjaproblemu.Determinizm,indeterminizm,kompatybilizm|9
