Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Subiektywnośćimechanizm
Działanieizachowanieludziizwierząt
wświetleantropologiiporównawczej
*
ZBIGNIEWWRÓBLEWSKI
KatolickiUniwersytetLubelskiJanaPawłaII,Lublin
Wstęp
Wfilozofiimożnaspotkaćstanowisko,wedługktóregokategorieteleolo-
gicznewyróżniajądziałaniejakoszczególnytypzachowań:działaniejestde-
terminowaneprzezświadomieprzyjętycel(intencja,plan,zamiary,dążenia,
pragnienia);inneformyzachowaniasąwówczastraktowanejakorezultatod-
działywaniafizycznego,wktórymnieuwzględniasięistnieniaiprzyczynowo-
ści(teleologicznej)nsferywewnętrznej”podmiotu.Takierozróżnieniepociąga
zasobąstwierdzenia,żepodmiotamidziałaniamogąbyćwyłącznieistotyświa-
dome,samoświadome,posiadającezdolnośćdowolnychwyborów,reagujące
nawartości;podmiotamizaśzachowańsąistotyniespełniającetychwarunków
świadomościowych.Krótkoujmując:działająludzie,zachowująsięzwierzęta.
Stanowiskotojestreprezentowanewróżnychopcjachfilozoficznych(natura-
listycznychiantynaturalistycznych)wobszarzeantropologii,teoriidziałania,
filozofiiumysłuorazwróżnychdyscyplinachzajmującychsięszerokorozumia-
nymzachowaniem(psychologiaporównawcza,etologia,socjobiologia),pomi-
jającychlubograniczającychrangęsferymentalnej(behawioryzm).
Współczesnebadaniazzakresuantropologiiporównawczej,etologii,nauk
kognitywnychdostarczająwieludanych,którewnowymświetlestawiająpro-
blemlocuscelówwdziałaniuizachowaniu,główniedziękiuwzględnieniuba-
*ArtykułzostałprzygotowanywramachprojektubadawczegonOsobliwośćewolucyjnana-
turyludzkiej.Studiaporównawczezzakresuantropologiiietologiinadjęzykiem,komunikacją,
umysłemidziałaniemludziizwierząt”,finansowanegoprzezNarodoweCentrumNauki(nrumo-
wy:UMO–2011/01/B/HS1/04462).
