Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kartezjańskawizjaczłowieka:podmiotjakoimmanencja
przytejokazji,żezwiązekistotyludzkiejzeświatemmacharak-
terkognitywny.Człowiekjakoistotazamkniętawswymwnętrzu
Bnawiązujestosunkizeświatem”,myśląconim.Dlategoteżświat
dlatakiejistotyjestprzedstawieniem.
PrzedstawienietoobejmujenietylkorzeczywistośćBmate-
rialną”,alerównieżduszeinnychludzi.Jednostkajakomonada,
substancjaprzejrzystatylkodlasiebie,pozostajeodseparowana
odinnychmonad,choćichistotowepodobieństwopozwalatrak-
towaćjejakoanalogonyduszywłasnej.Domyślny,analogiczny
właśniecharakterznajomościwnętrzainnegoczłowiekapotwier-
dzatylkojegoistotowązamkniętość,niedostępność.
Arównieżztegosamegopowodu,żekażdypoznajesiebiejakorzeczmy-
ślącąiżemożemyśląoddzielićodsiebiesamegokażdąinnąsubstancję
zarównomyślącą,jakrozciągłą,pewnąjestrzeczą,żekażdywtensposób
ujmowanyróżnisięrealnieodwszelkiejinnejsubstancjimyślącejiod
wszelkiejsubstancjicielesnej4.
Człowiekpojętyjakobytoderwanyizamkniętyzarazem,bę-
dącpewnąporcjąrzeczywistościwłasnej,pozostajeniepowta-
rzalny.Najakiejpodstawiestwierdza,iżjesttym,anieinnym
bytem?Zewzględunasamoprzejrzystośćsubstancji,jakąjest,
samrozpoznajesiebie.Czynitonapodstawiewglądu,jakiwsie-
biema,azatemnienadrodzeodróżnieniasiebieodinnychlub
rozpoznaniasiebienagruncieświata,przedktórym-niczym
ślimak-potrafisięschronić.Taidentyfikacja,jakosamoznajo-
mość,sprawia,żepozostajewtejkwestiinieomylnym.
Wyróżnionewtymopisiecechy:monadyczność,samowie-
dzaisamoidentyfikacja,niezostałypodkreśloneprzypadkowo.
Celemtegozarysuwizjikartezjańskiejbyłostworzenieswoistej
odskoczninegatywnej:wymienionecechyposłużąjakopunkty
zaczepienia,względemktórychmożnaterazbędzierozpocząć
pracęnadwykuwaniemprzeciwieństwatejkoncepcjiczłowieka.
Monadyczność,samowiedzaisamoidentyfikacjasłużąjakootwo-
ry,wktórewkładającsworzeń,rzeczcałąsięprzekręci.
19
4Idem,Zasadyflozofi,op.cit.,s.46.
