Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
PiotrGrochmalski
MansurUszurma,dowódcapierwszejczeczeńskiejinsurekcjiskierowanej
przeciwMoskwie,zmarłwkwietniu1794rokunazesłaniuwSołowieckim
Monastyrze(niemalwtymsamymczasiedoTwierdzyPietropawłowskiejtrafił
przyjacielTomaszaJeffersona,TadeuszKościuszko),dwalatapotymjakKata-
rzynaIIogłosiłaprzejęciepodprotektoratnarodówPółnocnegoKaukazu
3.
W1816wybuchłokolejnepowstanie,któredałopoczątektakzwanejKauka-
skiejWojnie.GenerałAleksiejJermołow,wspecjalnymraporciedocaraAlek-
sandraIz1818roku,stwierdził,żewchłonięcieKaukazuniejestmożliwebez
ostatecznejrozprawyzCzeczenami,którzy„okazująsięnajsilniejszyminajnie-
bezpieczniejszymnarodem”
4.Imperatorprzystałnaprzedstawionąprzezgene-
rałapropozycję„ostatecznegorozwiązania”problemuczeczeńskiego.Jermołow
pisałwswoichnotatkach:„Nieodstąpięodprzyjętegoprzezsiebiesystemu
wygniataniatychzłodziei[taknazywałwszystkichCzeczenów–przyp.P.G.]
wszystkimisposobami.Najważniejszymjestgłód”
5.Kolejnekarneekspedycje
równaływioskizziemią(niektórepokilkanaścierazy)imordowałyludność
cywilną.RosyjskihistorykN.Krowiakowtakopisujemetodydziałaniacarskiej
armii:„Barbarzyństwo,jakietowarzyszyłotymekspedycjom,wydajesięwręcz
nieprawdopodobne,ajednakpotwierdzająjeświadectwasamychuczestników
tychwydarzeń”
6.
RównieżMikołajIdążyłdototalnejpacyfikacjiCzeczenii.W1829rokuge-
nerałgrafIwanFiodorowiczPaskiewiczotrzymałodswegowładcyreskrypt
„Ouśmierzeniunazawszegórskichnarodówlubwytępieniuniepokornych”
7.
DoświadczeniazdobytenaKaukaziegenerałwykorzystałpóźniejwtrakcietłu-
mieniapolskiegopowstaniaz1831roku,zacookrzykniętogokatemWarszawy.
Przełomwkaukaskiejwojnienastąpiłpotym,jakImamSzamilzjednoczył
WajnachówznarodamiDagestanuwewspólnejwalcezMoskwą.Taknarodziło
siępaństwoDegista.Miałoonoswojąadministrację,konstytucję,parlament
idyplomację.Szamilwprowadziłteżpodateknautrzymanieregularnychsił
3PrzyokazjiogłoszeniaprotektoratuKatarzynaIIwydaładekret,wktórymstwierdziła:„Nie
orężem,apraworządnościąisprawiedliwością,należyzdobywaćichzaufaniedosiebie”,patrz:
Aktykawkazkojarchieołogiczeskojkomissii,Tiflis1879,T.2,s.1123–1124[w:]B.Piotrowskij
(red.),IstorijanarodowSiewiernogoKawkazazdriewniejszychwriemiendokoncaXVIIIw.,Mo-
skwa1988,s.4.
4Z.Szachbijew,SudbaCzeczeno-Inguskogonaroda,Moskwa1996,s.402.
5„Rewolucyjaigoniec”,nr6–7,Rostow-na-Donu1932,s.92–95.
6N.Krowiakow,Szamil,Czerkiesk1990,s.74.
7DwiżeniegorcewSewiero-WostocznogoKawkazaw20–50g.XIXw.[w:]Sbornikdoku-
mientow,Machaczkała1959,s.58.Ponadstosiedemdziesiątlatpóźniej,w2000roku,W.Putin,
jakonastępcaJelcyna,udzieliłwywiadu,wktórymprzedstawiłswojąstrategięwobecCzeczenii.
Stwierdził:„Będziemysiędogadywać[zCzeczenami–przyp.P.G.]iszukaćkompromisów.
Ikiedyzrozumieją,żetakierozwiązanie[pozostaniewFederacjiRosyjskiej–przyp.P.G.]jestdo
przyjęcia,niktniebędziemiałochotychwytaćzabroń”.Wtymmiejscudziennikarzprowadzący
wywiadwyraziłwątpliwość,czyCzeczeniiwogólekiedykolwiektozrozumieją.NacoPutin
odpowiedział:„–Tych,którzybędąchwytaćzabroń–zlikwidujemy”–patrz:WywiadNatalii
GeworkianiAndriejaKolesnikowazWładimiremPutinem[w:]A.Magdziak-Miszewska,Rosja
2000.Koniecipoczątekepoki?,Warszawa2000,s.236.
