Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowadodrugiegowydania
najęzykpolskizostałwydanyw1997rokuprzezWydawnictwo
NaukowePWN.WprzedmowiedowydaniapolskiegoKołakow-
skipisał,żenniemożeżadnąmiarąkonkurowaćzrozprawami
szczegółowymi,jakBarbarySkargiCzasitrwanie,doskonałe
dziełoiostatnie,jakiezdarzyłomisięczytaćwjęzykupolskim
natematBergsona”
9
.Trochęwtymkokieterii.Wprawdzieanalizy
zawartewtejmonografiiniesątakobszernejakwCzasieitrwa-
niu,alezpewnościąniejesttobrykzBergsona.Zarównotezy,
jakiantynomiebergsonizmuzostałyzaprezentowaneklarownie
iprzenikliwie.Kołakowskiwskazałnanośrodkowąmyśl”Berg-
sona,będącąźródłemdalszychdociekań:nCzasjestrzeczywisty”.
Proste,azarazemodkrywczeiwiodącedonadzwyczajnychwnio-
sków.Stądwynikająbowiemczterydalszetezy:1.nPrzyszłośćnie
istniejewżadnymsensie”;2.nCzasfizykiniejestrzeczywisty”;
3.nRzeczywistyczasjestmożliwytylkodziękipamięci”;4.nEwo-
lucjawszechświatawykazujecechyduchowe”.Ztychczterechtez
wynikacałaresztafilozofiiBergsona.Oilepunktwyjściabergso-
nizmumożnasprowadzićdojednejźródłowejtezy,otylejednak
wpunkciedojściafilozofiaBergsonarozszczepiasię,zdaniem
Kołakowskiego,nadwieczęści,niemożliwedopogodzenia.Część
pierwszatoanalizaźródłowegodoświadczeniaczasu,powiązanie
czasuzeświadomością,odrzucenieczasufizykalnego.Częśćdruga
tokoncepcjaewolucjitwórczejipęduwitalnego.nPierwszajest
egzystencjalistyczna,drugapanteistyczna.[...]Obawariantykłócą
sięzesobą.NiemożnabyćKartezjuszemiSchellingiemjedno-
cześnie”10.Niesposóbniezauważyć,żeBarbaraSkargawCzasie
itrwaniuzajmujesiętylkowątkamipierwszymi,kartezjańsko-
-egzystencjalnymi,natomiastcałkowiciepomijawątkidrugie.
Natym,międzyinnymi,polegajejaktualizacjaBergsona.
Dwiewymienionepozycjeniewyczerpująistnegonrene-
sansubergsonizmu”,jakinastąpiłwlatachosiemdziesiątych,
9L.Kołakowski,Bergson,Warszawa1997,s.9.BarbaraSkargaopublikowała
recenzjętejksiążkiwnTygodnikuPowszechnym”1998,nr3.
10Tamże,s.131.
19
