Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEDMOWADODRUGIEGOWYDANIA
Większośćtegoszkicutorzetelnestreszczeniegłównychwątków
bergsonizmu(krytykapozytywizmu,determinizmuipsychologii
asocjacjonistycznej,koncepcjapercepcjiipamięci,trwania,pędu
życiowego,instynktuiintelektu,intuicji),alezakończeniejest
interesującejużtylkojakozabytekpewnejepokiumysłowej.
NadobrąsprawędopieroniniejszaksiążkaBarbarySkargi
przywróciłapolskimczytelnikomBergsonaipozwoliłaspojrzeć
naniegojaknafilozofiawartegolekturyidyskusji.AutorŚmiechu
pojawiłsięwpoluzainteresowańSkargiwlatachsiedemdziesią-
tych.ByłobecnyjużwKłopotachintelektu(1975).Autorkaanali-
zowaławtejksiążcedekompozycjępozytywizmu,pojmowanego
jakozbiórróżnorodnychstanowiskzwiązanychztezą:nnauka
opierasięnafaktach”.WdrugiejpołowieXIXinapoczątku
XXwiekupojawiłosięmnóstwopęknięćwpozytywistycznej
formacjiumysłowej.FilozofiaBergsonabyłaswoistym(alenie
jedynym)sposobemwypełnieniatychpęknięćwpozytywistycz-
nymbloku,anawetwięcej-sposobemnajegorozsadzenie.Po-
zytywiścistawialinaucewymógsprowadzalnościabstrakcjido
konkretu-teoriinaukowejdofaktudoświadczalnego,zmysło-
wo-naocznego,niemalwsensiepotocznym.Dotyczyłotonawet
nauktakabstrakcyjnychjakfizykaimatematyka.Dopieroteoria
względnościuchyliłapozytywistycznypostulatsprowadzalności
abstrakcjidokonkretu.Trzebabyłozdecydowaćsięnajedną
ztrzechdróg:powrótdokonkretuzpominięciemabstrakcji,
powrótdoabstrakcjizpominięciemkonkretulubpróbęndialek-
tycznegopowiązaniamiędzyrzeczywistościąiabstrakcją,nauką
zaksjomatyzowanąidoświadczeniemludzkim”
2
.FilozofiaBergso-
nabyłanajpełniejszymrozwinięciempierwszejztychmożliwości.
Kryzyspozytywizmuwiązałsięzkryzysemideinieciągłości
ipodzielności.Bergsondokonałrehabilitacjiideiciągłościwswo-
jejkoncepcjidurée.Późniejszafilozofiadwudziestowieczna-na
przekórBergsonowi-wróciłajednakdoideinieciągłości,cowidać
2B.Skarga,Kłopotyintelektu.MiędzyComte)emaBergsonem,Warszawa1975,
s.64,zob.teżs.462-463.
12
