Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
niosłościtakiegośrodkadowodowego,którymógłdoprowadzićdoskazanianiewinnego
niewolnika,aprzeztowprostysposóbspowodowaćjegowłaścicielowinieodwracalną
szkodę.Ustawanakazywaławięcsędziomoszacowaniewartościtakiegoniewolnika
iwypłaceniedwukrotnościuzyskanejwtensposóbsumyosobie,którejnanimzależy
(adquemearespertinet).Niemiałoznaczeniato,czytakaosobachciaławynagro-
dzeniastraty,czyteżnie,odszkodowaniemusiałobyćwypłaconeniejakozurzędu24.
Zakładając,żetorturymiałysłużyćwymuszeniuprzyznaniasiędowiny,regulacjata
mogłamiećnaceluuniknięcietorturowaniakażdegoniewolnikaoskarżonegoocudzo-
łóstwo,ograniczającpraktykętylkodosytuacji,wktórychoskarżycielbyłnatyle
pewnyswojegooskarżenia,żeopłacałomusięryzykowaćstraty,abydokonaćzemsty.
Ulpianokreślawnastępnychfragmentachznaczeniesłówadquemearespertinet.
Chodzitutajoosobę,któranabyłaniewolnikawdobrejwierze,nawetjeśliniezrobiła
tegoodwłaściciela,atakżezastawnikaniewolnika.Jurystapodaje,żenajważniejszejest
tutaj,abywinteresietejosobybyłozaniechanieprzeprowadzeniananiewolnikutortur.
Wwypadkugdybyosobatakaużytkowałaniewolnikabędącegowłasnościąinnejoso-
by,wedługautora,odszkodowanienależypodzielićpomiędzyobydwóch:właściciela
iużytkownika.Tosamotyczysięewentualnejwspółwłasnościnapoddanychtorturom
niewolnikach25.
3.3.Pozaniewolnikamioskarżonymiwprocesieustawaprzewidywałatakżemożliwość
przeprowadzania,jakośrodkówdowodowych,torturnainnychservi.Wceluogranicze-
niategotypupraktykdoniezbędnegominimum,wprowadzonojednaknajprawdopo-
dobniejpewnegorodzajukatalogniewolników,którzymoglibyćimpoddani.
7.Quaestioniinteresseiubenturreusreaveetpatronieorumetquicrimendetulerit,interrogandique
facultasdaturpatronis.
8.Deeoquoqueservo,inquousumfructumreushabuit,magisest,utquaestiohaberipossit:licetenim
servuseiusnonfuerit,inservitutetamenfuissevidetur:nectamproprietatiscausaadquaestionemquam
ministeriipertinet.
9.Ergoetsibonafideserviatreoservusalienus,admittetquisinterrogarieumperquaestionemposse.
10.Sedetsiservussit,cuifideicommissalibertasdebeturvelstatutasperatur,torquerieumpossemagis
est.
11.Iubetlexeoshomines,dequibusquaestioitahabitaest,publicosesse:proindeincommunipartem
publicamus:inproprio,cuiusususfructusalienusest,nudamproprietatem:inquotantumusumfructum
habuitreus,magisest,utperceptioususfructusadpublicumincipiatpertinere:alienumservumutiquenon
publicabimus.Ratioautempublicandorumservorumeaest,utsineullometuverumdicantetne,dumtimeant
seinreorumpotestatemregressuros,obdurentinquaestione.
12.Nontamenpriuspublicantur,quamquaestiodeillishabitafuerit.
13.Sedetsinegaverint,nihilominuspublicantur:ratioenimadhuceademest,ne,dumhisperantsein
potestatemdominorumreversurossinegaverint,spemeriticollocandiinmendacioperseverent.
14.Sedetserviaccusatoris,sidehisquaestiohabitasit,publicantur:eiusenimservinementiantur,
meritoadominioeiusrecedunt.Extraneiverononhabentcuigratificentur.
15.Sireusvelreaabsolutifuerint,aestimariperiudiceslexdamnumvoluit,sivemortuifuerint,quan-
taepecuniaeantequaestionemfuerint,sivevivent,quantaepecuniaeinhisdamnumdatumfueritfactumve
esset.
16.Notandumest,quodcapitequidemnovocavetur,siservusadulteriiaccuseturetaccusatorquaestio-
nemineohaberivelit,duplumpretiumdominopraestarilexiubet,athicsimplum.
24D.48.5.28(27).
25D.48.5.28(27).1–4.