Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
KrzysztofJ.Szmidt
Jakwiadomo,dychotomizowanieniejestnajlepszymsposobemtwo-
rzeniatypologiilubklasyfikacjiwnauce,sprowadzabowiemzłożone
zjawiskodoprostych,przeciwstawnychtypów,zktórychjedennosice-
chybędącewdużymstopniukryteriumpodziału,drugizaś-wstopniu
znikomym.Pomiędzytymiwyrazistymibiegunamiginątypymniejkla-
rowne,niejednoznaczne,subtelne,alemającedlaomawianejklasyfikacji
znacznąwartośćeksplanacyjną.Dychotomizowaniewprowadzadonauki,
wtymdonaukotwórczości,pozornyładiporządek,upraszczajednak
skomplikowanezjawiskaisprowadzadoschematuklasyfikacyjnego,któ-
ryczęściejjezaciemnianiżklaryfikuje.Dychotomiestająsięrównieżpod-
stawąlicznychdogmatównaukowych,zktórymitrudnodyskutować(np.
podziałtypówosobowościnaekstrawertykówiintrowertyków,metodba-
dańnailościoweijakościowe,myślenianaproduktywneireproduktyw-
ne,wiedzynajałowąipłodną,deklaratywnąiproceduralną,zachowań
nakonformistyczneinonkonformistyczneitp.).Wnaszymprzypadku
zasadnejestpostawieniepytania:CzywszystkiekompozycjeWolfganga
AmadeuszaMozartamożnazaliczyćdobiegunatwórczościwspaniałej,
nawetMarszD-durKV62lubKasacjęG-durKV63,czyraczejdoniższego
poziomutwórczości?Ajakipoziomczybieguntwórczościreprezentuje
SześćmenuetównaskrzypceibassWoO9LudwikavanBeethovena?Czy
takisamjakVISymfoniaF-durop.68DPastoralna”lubKwartetskrzypcowy
op.132?Odpowiadającnateipodobnepytania,możnazasadniestwierdzić,
iżdychotomieniewystarczą-potrzebnesąkoncepcjetwórczościzawiera-
jącewięcejszczeblipośrednich,obejmującychnietakskrajnewartości,jak
tojestwteoriachdychotomicznych.KoncepcjaPięciuSzczebliTwórczo-
ści,będącagłównymprzedmiotemopisuwtymtekście,należydotakich
teorii,podobniejakiwieleinnych,któreopisujęwdalszejpartiitekstu.
Wśródróżnychkoncepcjipoziomów(biegunów)twórczościwartobli-
żejscharakteryzowaćkilkawybranychstanowisk,autorstwaI.A.Taylora,
A.CropleyaorazJ.KaufmanaiR.Begheto.Nakoniectejczęściprzedsta-
wiamskrótowointeresującą,choćkontrowersyjną,koncepcjęrodzajów
kreatywnościMaciejaKarwowskiego.
Pięćpoziomówtwórczości–koncepcjaIrvingaA.Taylora
AmerykańskibadaczI.A.Taylortwierdzi,żepojęciekreatywnościjesttak
szerokie,obejmującezjednejstronyekspresyjneispontanicznerysunki
dzieci,azdrugiej-wybitneosiągnięciaPablaPicassaiAlbertaEinsteina,
żenależyprzeprowadzićwyraźnerozróżnieniepomiędzyposzczególny-
mistopniamiistylamitwórczości14.Wyodrębniłpięćpoziomówrozwoju
14I.A.Taylor:AnEmergingView…
