Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odpotencjalnościdotransgresjihistorycznych…
tworzenie.Topodejściejestcharakterystycznedladwóchpierwszych
nurtówbadańnadtwórczością,zrodzonychwlatachpięćdziesiątych
isześćdziesiątychXXwieku(nurtbadańosobowościwybitnychtwórców
oraznurtbadańpoznawczych).Twórczośćwtympodejściujestrozu-
mianajakoUnowa,umysłowakombinacja,którajestwyrażanawświecie
zewnętrznym”10.
Wpodejściuspołeczno-kulturowym,będącymtrzecimnurtem
wewspółczesnychbadaniachnadtwórczością,podkreślasię,żetwórcy
nietworząwpróżni,leczdziałajązawszewokreślonymsystemiespołecz-
nymikulturowym.Społeczno-kulturowadefinicjatwórczościzakłada,
iżjestonawytwarzaniemproduktu,któryjestocenionyjakoużytecz-
ny(wartościowy,stosowny,zdatnydoprzyjęcia)przezkompetentną
grupęosób(kustoszy,krytyków,jurorówkonkursów,członkówkomisji
naukowychiinnych).Autentyczna,prawdziwatwórczośćtodziałalność
twórcówwybitnych,docenionaprzezczłonkówdanejdziedziny(wję-
zykuMihaly!egoCsikszentmihalyi!ego-polatwórczości11),taka,która
wistotnysposóbzmieniatędziedzinęlubkonstruujenową.
Tepodejściasąszerokoakceptowaneprzezbadaczy,którzywyróżniają
dwagłównepoziomytwórczości:twórczośćwybitną(UbigC”creativity)
itwórczośćUmałą”,Uprzyziemną”,Ucodzienną”(Ulitllec”creativity).Ar-
thurCropleystwierdza,iżpojęcietwórczościjestużywaneniemalprzez
wszystkichbadaczywdwóchpodstawowychznaczeniach12.Wpierw-
szymoznaczawytwarzanierzeczy,któresąnowejedyniewtymsensie,
iżpojawiłysięniedawno,bezwzględunato,czysąskutecznelubtrafne,
jakwprzypadkurysunkudzieckanabiałymkartonie.Tenrodzajtwór-
czościmożnaokreślićjakotwórczośćzwyczajnąlubprzeciętną(ordinary
creativity).Wdrugimznaczeniutwórczośćopisujewytwarzaniewielkich
dzieł,którecechująsięnowościąwskaliwszystkichludzi,nieznanądotej
porywcałejhistorii,jakwprzypadkuMichałaAnioła,AlbertaEinsteina
iWilliamaSzekspira.Możnająnazwaćtwórczościąwyjątkową,cudow-
nąlubwspaniałą(sublimecreativity).PodobniedzielitwórczośćBrewster
Ghiselin,którywyróżniadwapoziomytwórczości:
1.
Poziomwyższy-twórczośćpodstawowa,którazmieniaokreślony
paradygmatwdanejdziedzinie.
2.
Poziomniższy-twórczośćwtórna,którapoleganaprzenoszeniuzna-
nychpojęćwnowedziedzinyzastosowań13.
19
10Ibidem,s.7.
11M.Csikszentmihalyi:Creativity.FlowandthePsychologyofDiscoveryand
Invention.NewYork:HarperCollins,1996.
12A.J.Cropley:Definitions…,s.514-515.
13Cyt.za:M.Stasiakiewicz:Twórczośćiinterakcja.Poznań:Wydawnictwo
NaukoweUniwersytetuim.AdamaMickiewicza,1999.
