Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Artykuły
sieniedowłasnychdoświadczeńorazdodoświadczeńwspółpracowników
badanego.Otrzymujemywtedypełniejszyobrazsytuacji.JacobJoseph,
KevinBerryiSatishP.Deshpande(2009)dowiedli,żeosoby,które
relacjonowaływyższypoziommoralnościwewłasnymzachowaniu,zna-
czącoczęściejwykazywałyteżetycznezachowanieswoichwspółpracowni-
kówikolegów,natomiastpiszącoswojejkrzywdzie,częściejsugerowały,
żeinnymtakżedziejesiękrzywda.Topokazuje,żepercepcjazachowania
etycznegowspółpracownikówjestodzwierciedleniemnaszegowłasnego
zachowaniaetycznegoiwłasnychsposobówpostępowaniaorazżesposób
postrzeganiasiebiesamegowarunkujesposóbpatrzenianainnych.
Analizadoświadczeńosobyjakoofiaryprzemocynajlepiejwięcza-
stępowaćbadaniemdoświadczeńtejosobyjakoświadkaprzemocyalbo
przynajmniejłączyćobieperspektywy.Osoba,relacjonującdoświadcze-
niazperspektywyświadka,jestznaczniebardziejskłonnaprzyznawać,
żedanezachowaniemiałomiejsce,niemapowodudoukrywaniaswoich
doświadczeń.Możnateżzałożyć,żedziałatutajmechanizmprojekcji
iżeukazanezperspektywyświadkazachowaniadotyczyćmogłysamego
badanego,żebyłonichofiarą.Niemożnamiećjednakcodotegopew-
ności,dlategowprezentowanymbadaniuposłużonosięobiemaperspek-
tywami,przypełnejświadomościograniczeńbędącychnastępstwemta-
kiejdecyzji.
Dodatkowowartopodkreślić,żebadajączachowanianieetycz-
ne,możnabazowaćnawskaźnikachobiektywnych,trudniejszychdo
uchwyceniawempiryczneramy,albospojrzećnatezachowaniazper-
spektywypodmiotu,osoby,któraczujesięofiarą.Drugiepodejściejest
naznaczonesubiektywizmem,niemniejwydajesięsłuszniejsze,trudno
bowiemznaleźćobiektywnekryteriakrzywdy.„Jednostkiludzkiein-
terpretująalbo»definiują«wzajemniepodejmowanedziałaniazamiast
jedynienaniereagować.Ich»odpowiedź«niejestformułowanabezpo-
średniowstosunkudowzajemnychdziałań,leczzamiasttegobazujena
znaczeniu,jakieprzywiązujądotychdziałań”(Blumer,1969,s.78179,
cyt.za:Chomczyński,2008,s.11).Oczywiściemożemytwierdzić,iż
miałomiejscezachowanienieetyczne,nawetjeśliofiaraniemaświado-
mości,żestałasięofiarą,igdynieczujesiępokrzywdzona.Jednaksiła
poczuciapokrzywdzenia,jakiegodoświadczajednostka,stajesięwy-
znacznikiemipodstawowąmiarąkrzywdy,jakamiałamiejsce.Wpew-
nymsensiekonkretnezachowaniestajesięnieetycznedziękinadaniu
muznaczeniaprzezofiarę,zewzględunakategorięmoralną,jaką
posługujesiępokrzywdzonywswejpercepcjitegożzachowania.Kon-
strukcjaKwestionariuszaZachowańNieetycznychwPracyuwzględnia
takiewłaśniepodejście.
