Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
EwaMatkowska
poszczególnychpozycji,awszerszymujęciukształtowałykanonliteratury
polskiejwNRD.
Proceduraopiniowaniatekstówliterackich
ObowiązującawNRDprocedurauzyskaniazezwolenianadruk-bez
któregożadnaksiążkaniemogłasięukazać-byłanastępująca:autorskładał
maszynopiswwydawnictwie,redaktorwydawnictwapracowałzautorem
nadtekstem,wnoszącprzeważniewielepoprawekdomanuskryptu.Kiedy
tekstniebudziłjużzastrzeżeń,wydawnictwowypełniałospecjalnyformu-
larz,zwracającsięozezwolenienadrukdoZarząduGłównegoWydawnictw
iKsięgarstwawMinisterstwieKultury(niem.HauptverwaltungVerlageund
Buchhandel),czylidourzęducenzorskiego.Dołączanozregułydwierecen-
zje:recenzjęwydawnicząwewnętrznąizewnętrzną(napisanąprzezeksperta
spozawydawnictwa).Wraziewątpliwościwydawnictwoiurządpowoływały
dodatkowychrecenzentów.Downioskuprzeważniedołączanomanuskrypt
tekstu.Następnieurządcenzuryudzielałzezwolenianadrukwściśleokre-
ślonymnakładzie,wokreślonejformie(naprzykładzposłowiemwybranego
rzeczoznawcy),lubodmawiałwydaniazezwolenia.Zczasempraktykąstały
sięnieformalnekontaktywydawnictwzurzędemcenzorskim.Wtakzor-
ganizowanymsystemiekontrolimetateksty(komentarz,wstęp,posłowie),
atakżenakład,dystrybucjaicenaksiążkistawałysięelementamicenzury
literackiej.Ograniczeniawynikałynietylkozprzyczynideologicznych,ale
takżezestałychniedoborówwprodukcjipapieru.Wwydaniachklasykili-
terackiejpolemdziałaniacenzurybyływstępyiposłowia,wktórychudzie-
lanoczytelnikomwskazówekinterpretacyjnych,nieingerowanonatomiast
wsamtekst.Dalszymobszaremdziałaniacenzurybyłaorganizacjakrytyki
literackiej.Jeżelizróżnychprzyczyndecydowanosięnawydanieproblema-
tycznejksiążki,tozgórydbanoojejkrytyczneomówieniawprasie.
Dlabadaczaoznaczato,żeproblematycznetekstyprzeważnieodrzucano
napoziomiewydawnictwainieskładanownioskuozezwolenienadruk,
azatemhistorięmanuskryptuodnajdziemywdokumentachwydawnictwa,
aniewarchiwaliachurzęducenzorskiego.Zasadnicząróżnicąworganizacji
cenzuryliterackiejwPRLiNRDjestto,żewPolscetocenzorzyzGłów-
negoUrzęduKontroliPrasy,PublikacjiiWidowiskczytalimanuskrypty
idokonywaliingerencji,wNRDpracacenzorskapraktycznieprzeniesio-
nazostałanawydawnictwa.Cenzorzy,jakourzędnicyministerstwakultury,
chętniejwidzielisięwrolipolitykówkultury.Wydawalionizezwoleniana
drukbądźichodmawiali,zajmowalisiędokładniejwątpliwymiprzypad-
kami,zasadniczodecyzjępodejmowalijednaknapodstawiezłożonegoim
przezwydawnictwownioskuzzawartymiwnimrecenzjamiinapodstawie
zamówionychrecenzjizewnętrznych.
