Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Burżuazyjnagodność
aprzecieżtrzeźwymstyluMill,Dwszystkieteskładniki,któremocąuprzed-
nichindukcjimożnaprzypisaćznanymprzyczynom,pozostałośćbędzie
skutkiempoprzedników,którezostałyprzeoczone,alboktórychskutekbył
jeszczewielkościąnieznaną”7.Mówiącprościej,usuńmyto,comożemy
zmierzyć,azostanietylkowpływtego,czegozmierzyćniemożemy.Gdy
przedstawianezwyklejakowyjaśnieniarewolucjiprzemysłowejprzyczyny
gospodarczeimaterialneokazująsięnietrafione,towówczasogromnareszta
możesięokazaćskutkiempozostałychpoprzedników–byćmożewłaśnie
zmianyretorycznej.Jeślinowe/stareinwestycjeihandelniewystarczą,to
możezadziałająnowesposobyrozmawianiairozumowania.Twierdzę,że
najważniejszympozostałympoprzednikiembyłzwrotretorycznydotyczący
rynku,innowacjiiburżuazji,którynastąpiłnapoczątkuXVIIwieku,aupo-
wszechniłsięmniejwięcejpo1800roku.Byłjedyniezmianąwsposobie,
wjakirozmawianoimyślanoogodnościiwolności.Alebyłzdarzeniem
historyczniewyjątkowymimiałogromnąmocgospodarczą.Wywołałprzy-
pływ(aprzecieżbiorącpoduwagęskalęcałejludzkiejhistorii,byłotoraczej
tsunami;tojapońskieokreślenietrafniejopisujenagłośćzjawiska),októrym
mówięwtejksiążce.
Dysponujemysporymzbioremmaterialistycznychrelacjiztegozwro-
tu:odDpierwotnejakumulacji”,którejzwolennikamijestwieluwczesnych
historykówmarksistowskich,doDnowegoinstytucjonalizmu”,którywolą
późniejsiekonomiścisamuelsonowscy8.Zawartatukrytykaniewtrąca
7Mill1843,t.1,s.614.
8PrzymiotnikDsamuelsonowska”opisujewspółczesnąekonomięwstyluame-
rykańskim,którawywodzisięodnieżyjącegojużwspaniałegoiprzesympatycznego
PaulaA.Samuelsona(1915–2009)iodjegoszwagra(równiewspaniałegoiprzesym-
patycznego)KennethaArrowa(ur.1921),aktórejzapowiedziąbyłanoszącaskrom-
nytytułZasadyanalizyekonomicznejrozprawadoktorskaSamuelsonaz1947roku.
Obstajeonaprzypoglądzie,żekażdezagadnienieekonomicznekonieczniemusibyć
traktowanejakoproblemwarunkowejmaksymalizacji,zktórymmierząsięjednostki
dążącedouzyskaniaużyteczności.DotegoArrowdodałtakisposóbspożytkowania
dowodutwierdzeniaoistnieniu,któryrówniedobrzemógłwyjśćzwydziałumatema-
tyki(zamiastzwydziałówfizykiiinżynierii,troszczącychsiębardziejoprzekształ-
ceniawzorówiouzyskanieprzybliżeń,awbardzoniewielkimstopniuofilozoficzną
kwestięistnienia).Ekonomiasamuelsonowska,zwłaszczawswojejostatniej,zlanej
zwnioskamiMiltonaFriedmanawersji,jestpowszechnienazywanaDneoklasycz-
ną”.Lecztenterminpowielaanachronizm,gdyżjakonazwaekonomianeoklasyczna
wskazujeraczejowielewcześniejsząnowąekonomię,którazaczęłasięwyłaniaćwla-
tachsiedemdziesiątychXIXwiekuipóźniej(Menger,Walras,Jevons,Marshall,Clark
iWicksell).Byłaonabogatszametodologicznieniżekonomiasamuelsonowska,ajej
wnioskibyłyczęstoodległeodtychFriedmana.
