Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
flJestczaspisaniaiczasniepisaniał”.KsięgaKoheletał
29
pewnouzależnionaodwieluosobistych(zachodzącychnatlepsychologicznym,
społecznymipolitycznym)przeżyćpisarki.Jednakpewnakwestianasuwasię
dośćwyraźnie:źródłemprzekonaniaonieuchronnościutratyważnychwartości
orazoniestałościżyciowegostatusquobyłobyćmożedlaniejwłaśnieczęsteoso-
bistedoświadczanieutratyowychwartości.Możnabytoprzeświadczenieująć
wsłowach:nictrwałego,nicnazawsze,nicnawłasność,wszędzie-nakrótko,
jakprzechodzień.Czymożebowieminaczejmyślećktoś,kto-jakona-ciągle
traciłkolejnydom,niedorabiającsięwłasnego,zmieniaładresy,traciłdobytek
orazbliskichkrewnychiprzyjaciół?Orzeszkowastraciła(lubbyłazmuszona
porzucić)domdzieciństwa,domymatczyny,ojcowskiimężowski,Milkowsz-
czyznę,Rumlówek,HnojnicęiLudwinów;wGrodnieprzenosiłasięzmiejsca
namiejsce,mieszkającnaBrygidzkiej,wZaułkuSiennym,naPolnej,uzbiegu
PolnejiPiaskowej,naMurawiowałStraciłaskonfiskowanemienie(wtymspu-
ściznępoojcu)wLudwinowie,spłonąłjejwłasnydobytekwpożarzeGrodna.
Czymożnasięzatemdziwić,żejednazjejpóźnychinajbardziejprzejmujących
nowelnositytułŚmierćdomu?Jestbowiemflczasdomu”iflczasbezdomności”.
Ważnącezurąnaliniinarastaniaflwanitatywności”Orzeszkowejjestchy-
ba1895rok,czaspierwodrukuMelancholików,kiedypisarkabyłajeszczezade-
klarowanąprzeciwniczkąpostawypesymistycznej61.Swójsprzeciwwyłożyła
wPrzedmowiedoowegocyklunowel.Wymierzonybyłonzjednejstronywpe-
symizmbędącyskutkiemmody,stylemżycia,postawąideowąwobeckryzysu
wartościczyutratąwiarywzdobyczecywilizacji,pieniądzikarierę,poktórych
niezostaniekiedyśnawet„marnagarśćprochu”62.Zdrugiejstronybyłototeż
oponowaniewobecpesymizmupłynącego,jejzdaniem,niepotrzebniezprze-
żywaniachorób,śmierci,starości,upośledzeniaczynierówności.Niemiałyone
prawanapędzaćsmutkuanirozpaczy.Aprzecieżjużniedługototenwłaśnie
nurtpesymizmumiałzaatakowaćOrzeszkową-powoliinieubłaganieodgrud-
nia1896roku-odśmiercidrugiegomężał
Zbiegiemlat,wrazzprzyrastaniemdoświadczeńżyciowych,utratąosóbbli-
skichirosnącąniedołężnościąOrzeszkowej,Bibliaokazywałasiędlaniejcoraz
ważniejszymźródłeminspiracji,metafor,aforyzmówiarchetypicznychsposo-
bówopisuświata.Lata90.XIXwiekuiIdekadaXXwiekutookresy,wktórych
tropybiblijnestawałysięuniejczęstsze,występowaływformiekomentarzaczy
wfunkcjizastępczegosygnalizowaniaproblemówbądźprzeżywanychemocji63.
Należypodkreślić,żebliskosześćdziesięcioletnia,steranażyciempisarkasię-
gałaprzytymdokilkuswoichulubionychksiąg.NiecałabowiemBibliabyła
dlaniejźródłemrefleksjiijęzykawypowiadaniaich,aletylkojejniektórefrag-
menty.Sątozatemprzedewszystkimtakzwaneksięgimądrościowe(dydak-
tyczne)StaregoTestamentu:Psalmów,Hioba,Koheleta,MądrościorazNowyTesta-
ment.WwiększymstopniujednakjejwypowiedziinspirowałStaryTestament.
61
Zbiórukazałsięjesienią1895rokuzdatą1896.
62
Zpomroku,s.20.
63
Kwestieteomówionoszerzejwstudiumwymienionymwprzypisie12.
