Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
życiowychlekceważyćniewolno[41].
Inaczejzaś,zzachwytemiuznaniem,pisałmłodyentuzjasta:
Takajużjestsiłatalentu,żeprzenikaonadogłębinaszegosercaiporusza
wnimnajczulszestruny,awtedyzarozkosz,żenasktośzrozumiałinauczył
lepiejrozumiećsamychsiebie,nieumiemyjużpohamowaćwdzięczności
ipochwał.OdpłacającsięPłoszowskiemuzato,żepodwielomawzględami
jestondonaspodobny,powiadamy:„myaPłoszowski–tojedno”[42].
Jednaktenrodzajodbioru,przenoszącyakcentyztendencji
ideowejnasubtelnościanalizypsychologicznej,nabierałcoraz
większegoznaczenia.WnikliwościąSienkiewiczazachwycałsię–
późniejszyopokolenie–StanisławCat-Mackiewicz,którypisał:
Jakożintuicjapisarzajesttuwspaniała.StudiumduszyLeonaPłoszowskiego
prawdziwszeniżobliczeniamatematyczne,atakwyraziste,jakinnedzieła
Sienkiewicza.Zola,którywystąpiłzideąromanexpérimental,możesięśmiało
schować.Tudopierojestrzeczywisty,mimocałegoartyzmubajecznieścisły
protokółnajmniejszychodruchów,drgań,odchyleńiporywówintelektu
ludzkiego,zkonsekwencjąformułgeometrycznychaplastykąprzysłowiowego
Apellesa[43].
Wtymkierunkuzmierzałytakżepóźniejszehistorycznoliterackie
interpretacjepowieści:
Dydaktyczne,moralnezałożeniautworuwydawałybysięzatemczymś
oczywistym–pisałArturHutnikiewicz–aleczytakbyłoodpierwszego
zamysłu,czytakiebyłypierwotneintencjeiambicjepisarza?Otóżwświetle
zachowanejkorespondencjinieuleganajmniejszejwątpliwości,żepowzięty
pierwotniepomysłpoddawanybyłwtokupisaniaróżnorakimtransformacjom
iżeowemutacjepowstającegodzieładająniejakiepodstawydoprzyjęcia
supozycji,iż–byćmoże–pierwszymzamysłemautorabyłopoprostu
obiektywneprzedstawieniepewnegofenomenupsychologiczno-
socjologicznego,którySienkiewiczawysocezafrapowałjakosymptomepoki,
acałatzw.filozofiaimoralistykapowieścizostaładorobionawczasie
późniejszym[44].
SądHutnikiewiczapotwierdzajątakżeuwagisamegopisarza,
rozsianewjegokorespondencjizeszwagierkąJadwigąJanczewską
