Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uschyłkulatsiedemdziesiątych,rozgrywasiędramatWokulskiego;
oinnejpostacizpokolenia„idealistów”–Ochockim–można
powiedzieć,żejestrówieśnikiemPłoszowskiegoidzieliznimczęść
przekonańwyprowadzonychzfilozofiipozytywistycznej.Zkolei
czasfabularnyNadNiemnemodpowiadadokładnielatom
przedstawionymwSienkiewiczowskiejpowieści,akosmopolityzm
ZygmuntaKorczyńskiegoczyRóżyca,ich–wgruncierzeczy–
dekadenckiepostawy,sąpodobnedozachowańiniektórychstron
światopogląduPłoszowskiego.Owopodobieństwodotyczyrównież
postacidrugoplanowych,któreporuszająsięwzbliżonej,
amomentamitożsamej,„rzeczywistości”przedstawionejwdziełach
Prusa,Orzeszkowejorazpisarzyminorumgentium.PowieśćBez
dogmatujestniewątpliwieutworemwielomanićmipowiązanym
zówczesnymkontekstemliterackimorazwcześniejszątradycją.
Trzebajednakpamiętać,żeschyłeklatosiemdziesiątych
tomomenttzw.przełomuantypozytywistycznego[33],wktórym
narastazjednejstrony,wedługsformułowaniaKazimierzaWyki,
„znużeniepozytywizmem”[34],azdrugiej–pojawiająsiępierwsze
utworyliteraturymodernistycznej.Bezdogmatuukazujesięniemal
jednocześnieztomikamiKazimierzaPrzerwy-Tetmajera,artykułami
programowymiZenonaPrzesmyckiegoiArturaGórskiego.Rozwija
sięwtymczasiezataczającacorazszerszekręgikampania
wymierzonaprzeciwpozytywizmowiiliteraturzetendencyjnej.
Podejmująjąnietylkokonserwatyści,leczrównieżnaturaliści
skupieniwokół„Wędrowca”(AntoniSygietyński).Zzachodu
Europydocierająpierwszesymptomydekadentyzmu,postawy
światopoglądowejowyraźnieschyłkowymcharakterze.Tym
bardziejSienkiewicz–redaktorneokonserwatywnego„Słowa”,
pozostającypodwpływemkrakowskichstańczyków(zwłaszcza
StanisławaTarnowskiego)–niemógłpozostaćobojętny
nazagrożenietychwartości,którympoświęciłm.in.swójcykl„dla
pokrzepieniaserc”.Postawadekadenckazdecydowanietym
wartościomzaprzeczała.Dlatego,idącśladamipublicystyki(szkice
TeodoraJeske-Choińskiegoodekadentyzmiewspółczesnym
iantycznym[35])oraztropempierwszych„powieściowieku
nerwowym”,postanowiłprzedstawićgłówneznamiona„choroby
wieku”orazpoddaćjeocenie.Zwłaszczazaśnapiętnowaćszerzący
siępesymizmibezwolność,uznaneprzezczęśćówczesnejkrytyki
zanajgroźniejszejejsymptomy.„Newrozapodróżnąpostacią
