Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
UrządzającyiKomisjaPrawnicza,którympowierzonoprzygotowanieiprzepro-
wadzeniereformunifikacyjnychwKrólestwie.2
Realizacjaplanówunifikacyjnychwpraktyceprzybrałaformębezwzględnych
działańrusyfikacyjnych,którymizostałyobjętestopniowowszystkiedziedziny
życiapublicznegoispołecznegoKrólestwa,wtymiaparatzarząducywilnego.
Wokresiezaledwiedziesięciulatpoupadkupowstaniastyczniowegolikwidacji
uległywszystkiecentralneinstytucjeadministracyjneKrólestwa,tj.urządnamiest-
nika,RadaStanuiRadaAdministracyjnaKrólestwaPolskiegoorazkomisjerzą-
dowe,aposzczególnegałęziezarząducywilnegopodporządkowanozwierzchnic-
twuwłaściwychresortowoministrówikierownikówurzędówcentralnychwPe-
tersburgu.ReorganizacjąnawzórprzyjętywCesarstwieobjętoteżadministra-
cjęterytorialnąKrólestwa.Krajzostałpodzielonynadziesięćguberni.Wkaż-
dejznichpełnięwładzyadministracyjnejipolicyjnejpowierzonogubernatoro-
wiizależnemuodniegorządowigubernialnemu,atakżezarządompowiato-
wym.Organyte,wrazzutworzonymw1874r.urzędemgenerał-gubernatora
warszawskiego,stałysięintegralnączęściąrosyjskiegoaparatuzarząduteryto-
rialnego,podporządkowanegoministrowisprawwewnętrznychCesarstwa.Prze-
kształceniomustrojowymworganachzarząducywilnegoKrólestwatowarzyszyła
politykarusyfikacjiwszelkichformurzędowaniaidepolonizacjikluczowychsta-
nowisksłużbowychwposzczególnychdykasteriachadministracyjnych.Językiem
urzędowymcałejadministracjistałsięjęzykrosyjski.Urzędomnarzuconorosyj-
skąproceduręadministracyjnąistylfunkcjonowaniabiurokracjiprzyjętywCe-
sarstwie.Polakówzajmującychdotądzdecydowanąwiększośćposadurzędniczych
2Wiodącąrolęwpowołaniuidziałalnościtychorganówodegrali:NikołajA.Milutin(1818–
1872)–rosyjskidziałaczpaństwowy,od1861r.senator,członekKomitetuUrządzającegowKróle-
stwiePolskimwlatach1864–1866,członekKomitetudoSprawKrólestwaPolskiegowPetersburgu.
W1866r.stanąłnaczeleutworzonejwówczasWłasnejJ.C.M.KancelariidoSprawKrólestwaPol-
skiegoztytułemsekretarzastanu,głównozarządzającegoKancelarią.Wtymsamymrokuzostał
członkiemRadyPaństwa.Wnastępstwiechorobywgrudniu1866r.odszedłzesłużbypaństwowej.
KsiążęWładimirA.Czerkaski(1824–1878)–działaczrosyjskiejreformyuwłaszczeniowej,członek
KomitetuRedakcyjnegowRosjiwlatach1857–1861,członekKomitetuUrządzającegowKróle-
stwiePolskimod1864do1866r.Wlatach1864–1867dyrektorgłównyprezydującywKomisji
RządowejSprawWewnętrznych.Po1867r.nieodgrywałjużżadnejrolipolitycznej.JurijI.Samarin
(1819–1875)–od1858r.zaangażowanywpracenadreformąwłościańskąwRosji,członekKomi-
tetuUrządzającegowKrólestwiePolskimwlatach1864–1866,orędownikrusyfikacjiiunifikacji
KrólestwazRosją.Od1866r.ażdośmierciczłonekDumyMiastaStołecznegoMoskwy.Informacje
biograficzneoosobachMilutina,CzerkaskiegoiSamarinaszczegółowoprzedstawiająprace:A.Gi-
za,WłodzimierzCzerkaski(1824–1878),słowianofilidziałaczpaństwowycarskiejRosji,ZNUSz
1988,nr1,s.103–107;J.K.Targowski,KomitetUrządzającyijegoludzie,„PrzeglądHistoryczny”
(dalejPH)1937,t.XIV,z.1,s.22–32;I.Kostjuszko,Krestianskajareforma1864godawCarstwie
Polskom,Moskwa1962,s.77–80.
