Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3

Jan Gawęcki, Wojciech F. Roszkowski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22959-7

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

572

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3. Red. Gawęcki, Jan; Roszkowski, Wojciech F. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023, 572 s. ISBN 978-83-01-22959-7, doi: https://doi.org/10.53271/2023.005

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Gawęcki, J.

A2 Roszkowski, W.F.

T1 Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2023

SN 978-83-01-22959-7

DOI https://doi.org/10.53271/2023.005

Bibliografia BibTex:

@Book{ 288132, author = "", editor = "Gawęcki, Jan and Roszkowski, Wojciech F.", title = "Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2023", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22959-7", doi = "https://doi.org/10.53271/2023.005" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Gawęcki, Jan

ED - Roszkowski, Wojciech F.

TI - Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2023

SN - 978-83-01-22959-7

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2023.005

Netografia (standard APA):

. Red. Gawęcki, Jan; Roszkowski, Wojciech F.. Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023 [dostęp: 11 09 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/zywienie-czlowieka-a-zdrowie-publiczne-tom-3-jan-gawecki-wojciech-f-288132. doi: https://doi.org/10.53271/2023.005

żywienie, żywienie człowieka, żywność, zdrowie, zdrowie publiczne, dietetyka, fizjologia żywienia

Żywienie człowieka a zdrowie publiczne to trzeci tom wielokrotnie wznawianegopodręcznika akademickiego poświęconego problematyce żywienia człowieka. Pozostałe tomy podręcznika to Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu oraz Żywienie człowiek...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22959-7

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

572

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa16
Część I. Żywienie w systemie ochrony zdrowia społeczeństwa18
1.1. Wprowadzenie20
1. Zdrowie i jego uwarunkowania – Henryk Kirschner, Iwona Traczyk20
1.2. Definicje zdrowia21
1.3. Kryteria zdrowia22
1.4. Ocena zdrowia populacji26
1.5. Uwarunkowania zdrowia27
To jest najważniejsze44
Literatura uzupełniająca45
2.1. Wprowadzenie46
2. Żywność i żywienie a zdrowie – Jan Gawęcki, Joanna Suliburska46
2.2. Żywność wczoraj i dziś oraz jej wykorzystanie w żywieniu47
2.3. Związek żywności i żywienia ze stanem zdrowia52
2.4. Interakcje żywności i leków64
To jest najważniejsze70
Literatura uzupełniająca71
3.1. Wprowadzenie73
3. Epidemiologia żywieniowa – Wojciech F. Roszkowski, Barbara Pietruszka, Ewa Sicińska, Joanna Kałuża73
3.2. Definicje i zakres epidemiologii żywieniowej74
3.3. Klasyfikacja badań epidemiologicznych75
3.4. Dobór próby i obliczenie niezbędnej jej liczebności78
3.5. Badania w zakresie epidemiologii żywieniowej – kwestionariusze i ich walidacja81
To jest najważniejsze86
Literatura uzupełniająca87
4.1. Wprowadzenie88
4. Mierniki zdrowotne i ich powiązanie z czynnikami żywieniowymi – Joanna Kałuża, Hanna Roszkowska, Ewa Sicińska, Wojciech F. Roszkowski88
4.2. Mierniki zdrowotne stosowane w epidemiologii żywieniowej89
4.3. Ocena powiązań pomiędzy narażeniem a efektem zdrowotnym95
4.4. Hierarchia dowodów naukowych98
4.5. Ocena głównych czynników modyfikujących związki żywienia ze zdrowiem100
Literatura uzupełniająca105
To jest najważniejsze105
5.1. Wprowadzenie107
5. Przyczyny zaburzeń zdrowia o podłożu żywieniowym na świecie i w Polsce – Lidia Wądołowska, Joanna Kowalkowska, Beata Stasiewicz107
5.2. Żywieniowe przyczyny zaburzeń zdrowia109
5.3. Niedożywienie jako przyczyna zaburzeń zdrowia116
5.4. Czynniki ryzyka chorób związane ze stylem życia i środowiskiem120
5.5. Metaboliczne przyczyny zaburzeń zdrowia123
5.6. Możliwości poprawy zdrowia poprzez modyfikację odżywiania i stylu życia126
Literatura uzupełniająca127
To jest najważniejsze127
6.1. Wprowadzenie129
6. Rola żywienia i aktywności fizycznej w profilaktyce otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych – Mirosław Jarosz, Wioletta Respondek129
6.2. Epidemiologia nadwagi i otyłości oraz ich konsekwencje130
6.3. Żywieniowe czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych133
6.4. Aktywność fizyczna a profilaktyka przewlekłych chorób niezakaźnych139
To jest najważniejsze141
Literatura uzupełniająca142
7.1. Wprowadzenie143
7. Genetyka i genomika w ocenie ryzyka chorób dietozależnych i ich prewencji – Grażyna Nowicka, Agata Chmurzyńska143
7.2. Gen, ekspresja genu, zmienność genetyczna145
7.3. Składniki diety a ekspresja genów148
7.4. Warianty genetyczne a odpowiedź metaboliczna na składniki diety150
7.5. Składniki diety a stabilność genomu153
To jest najważniejsze155
Literatura uzupełniająca156
Część II. Uwarunkowania sposobu żywienia się społeczeństwa158
8.1. Wprowadzenie160
8. Żywienie a funkcje poznawcze i zdrowie psychiczne człowieka – Jadwiga Hamułka, Monika Zielińska-Pukos, Agata Białecka-Dębek160
8.2. Rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego161
8.3. Wpływ składników pokarmowych na układ nerwowy i zdrowie psychiczne164
8.4. Żywieniowa profilaktyka zaburzeń funkcji poznawczych i zdrowia psychicznego170
Literatura uzupełniająca177
To jest najważniejsze177
9.1. Wprowadzenie179
9. Czynniki ekonomiczne warunkujące sposób żywienia populacji – Krystyna Gutkowska, Irena Ozimek, Hanna Górska-Warsewicz179
9.2. Uwarunkowania makroekonomiczne180
9.3. Uwarunkowania mikroekonomiczne189
To jest najważniejsze194
Literatura uzupełniająca195
10.1. Wprowadzenie196
10. Czynniki klimatyczne a sposób żywienia – Jerzy Bertrandt196
10.2. Wpływ klimatu na zaopatrzenie ludności w żywność200
10.3. Wpływ zachodzących zmian klimatycznych na przyszłą produkcję żywności203
10.4. Klimat a model żywienia209
10.5. Wyzwania218
To jest najważniejsze219
Literatura uzupełniająca220
11.1. Wprowadzenie221
11. Postęp naukowo-techniczny a sposób żywienia – Janusz Czapski, Józef Korczak221
11.2. Żywieniowe skutki rozwoju nauki i techniki w ujęciu historycznym222
11.3. Biotechnolgia i nanotechnologia w produkcji żywności233
11.4. Postępy w technologii potraw oraz w organizacji żywienia zbiorowego236
11.5. Perspektywy produkcji żywności244
To jest najważniejsze247
Literatura uzupełniająca248
12.1. Wprowadzenie250
12. Związki kultury ze sposobem odżywiania się społeczeństwa – Jan Gawęcki, Ewa Flaczyk, Michał A. Michalski250
12.2. Wpływ religii na zachowania żywieniowe253
12.3. Żywność tradycyjna259
12.4. Kuchnie narodowe i regionalne262
Literatura uzupełniająca269
To jest najważniejsze269
13.1. Wprowadzenie271
13. Czynniki społeczne a żywność i żywienie – Marzena Jeżewska-Zychowicz, Marta Plichta271
13.2. Cechy społeczne a sposób żywienia272
13.3. Środowisko społeczne a sposób żywienia275
13.4. Inne czynniki kształtujące zachowania żywieniowe280
13.5. Społeczne funkcje żywności i żywienia282
Literatura uzupełniająca285
To jest najważniejsze285
14.1. Wprowadzenie287
14. Psychologiczne determinanty sposobu żywienia – Beata Ziółkowska, Magdalena Weber287
14.2. Psychologiczne uwarunkowania zachowań żywieniowych288
14.3. Bariery na drodze zmiany zachowań żywieniowych300
14.4. Klasyfikacja zaburzeń karmienia i odżywiania307
To jest najważniejsze315
Literatura uzupełniająca316
Część III. Racjonalizacja żywienia ludności318
15.1. Wprowadzenie320
15. Polityka wyżywienia ludności – obszary działań i narzędzia realizacji – Ewa Halicka, Krystyna Rejman, Barbara Kowrygo320
15.2. Główne obszary działań polityki wyżywienia w XXI wieku322
15.3. Narzędzia realizacji polityki wyżywienia w Unii Europejskiej330
15.4. Polityka wyżywienia w aspekcie przyszłych wyzwań332
Literatura uzupełniająca335
To jest najważniejsze335
16.1. Wprowadzenie337
16. Edukacja żywieniowa – Anna Kołłajtis-Dołowy, Marta Jeruszka-Bielak337
16.2. Definicje, cele i zakres edukacji żywieniowej338
16.3. Planowanie edukacji żywieniowej345
16.4. Ewaluacja edukacji żywieniowej i wiarygodność przekazywanej wiedzy350
To jest najważniejsze351
Literatura uzupełniająca352
17.1. Wprowadzenie353
17. Wegetarianizm i diety niekonwencjonalne w świetle nauki o żywieniu – Jan Gawęcki, Karolina Łagowska, Joanna Bajerska, Małgorzata Woźniewicz353
17.2. Wegetarianizm354
17.3. Charakterystyka wybranych diet niekonwencjonalnych – zalety i wady363
17.4. Diety niekonwencjonalne a redukcja masy ciała374
To jest najważniejsze375
Literatura uzupełniająca376
18.1. Wprowadzenie378
18. Żywność prozdrowotna – Jan Gawęcki, Danuta Górecka378
18.2. Pojęcie żywności prozdrowotnej i jej rodzaje379
18.3. Korzyści i zagrożenia związane ze stosowaniem żywności prozdrowotnej404
Literatura uzupełniająca407
To jest najważniejsze407
19.1. Wprowadzenie409
19. Suplementacja diety jako droga do poprawy stanu odżywienia i stanu zdrowia ludności – Anna Brzozowska, Regina Olędzka, Ewa Sicińska409
19.2. Suplementy diety jako środki spożywcze410
19.3. Programy suplementacji dla zwalczania niedoborów witamin i składników mineralnych na świecie416
19.4. Indywidualne stosowanie suplementów składników odżywczych419
19.5. Stosowanie suplementów diety zawierających substancje aktywne inne niż składniki odżywcze422
19.6. Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem suplementów425
To jest najważniejsze430
Literatura uzupełniająca431
Część IV. Bezpieczeństwo żywności i żywienia432
20.1. Wprowadzenie434
20. Zatrucia i zakażenia pokarmowe jako problem społeczny – Ewa Matczuk, Lucjan Szponar434
20.2. Przyczyny i objawy zakażeń i zatruć pokarmowych437
20.3. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie zatruć i zakażeń pokarmowych456
20.4. Działania prewencyjne mające na celu zmniejszanie ryzyka zatruć i zakażeń pokarmowych i wdrażanie systemów zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności462
To jest najważniejsze464
Literatura uzupełniająca465
21.1. Wprowadzenie467
21. Bioterroryzm żywnościowy – Jerzy Bertrandt467
21.2. Rodzaje i charakterystyka ataków bioterrorystycznych469
21.3. Instrumenty ochrony przed atakiem bioterrorystycznym472
To jest najważniejsze483
Literatura uzupełniająca484
22.1. Wprowadzenie485
22. Bezpieczeństwo żywności i żywienia w aspekcie międzynarodowym – Lucjan Szponar, Ewa Matczuk485
22.2. Komisja Kodeksu Żywnościowego490
22.3. Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)493
22.4. System wczesnego ostrzegania o żywności i środkach żywienia zwierząt (RASFF)497
To jest najważniejsze501
Literatura uzupełniająca502
23.1. Wprowadzenie504
23. Regulacje prawne zapewniające bezpieczeństwo żywności – Maciej Taczanowski504
23.2. Podstawowe unijne i polskie akty prawne ze sfery bezpieczeństwa żywności507
23.3. Szczegółowe wymagania jakościowe w zakresie bezpieczeństwa żywności510
23.4. Szczególne kategorie środków spożywczych w regulacjach prawnych sfery bezpieczeństwa żywności516
23.5. Znakowanie żywności520
23.6. Urzędowa kontrola żywności (nadzór)523
To jest najważniejsze528
Literatura uzupełniająca529
24.1. Wprowadzenie534
24. Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem zdrowotnym żywności – Jacek Kijowski , Danuta Kołożyn-Krajewska, Joanna Trafiałek534
24.2. Ewolucja systemów zapewnienia i zarządzania bezpieczeństwem żywności535
24.3. Charakterystyka ogólna normy ISO 22000539
24.4. Kluczowe elementy składowe systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności540
24.5. Działania operacyjne543
24.6. Realizacja systemowego zapewnienia bezpieczeństwa żywności w Polsce545
To jest najważniejsze546
Literatura uzupełniająca547
25.1. Wprowadzenie548
25. Żywienie a zdrowie publiczne w XX i XXI wieku – Anna Gronowska-Senger548
25.2. Cechy charakterystyczne żywienia w XX wieku552
25.3. Problemy żywieniowo-zdrowotne w XXI wieku556
25.4. Żywienie a zdrowie społeczne – prewencja zagrożeń559
Literatura uzupełniająca561
To jest najważniejsze561
Skorowidz562

Opróczwymienionychkategoriiżywnościpowszechnieużywasięwieluinnychterminów,

wktórychsłowożywnośćłączonejestzróżnymiprzymiotnikamiinformującymiotym,

żedanyproduktposiadaszczególneatrybuty,preferowaneprzezniektóregrupykonsu-

mentów.Zaliczyćtumożnanp.:żywnośćekologiczną,żywnośćwegetariańską,żywność

koszerną,gwarantowanążywnośćtradycyjnąitp.Istniejeteżwieleróżnychsystemówkla-

syﬁkującychproduktyspożywcze,m.in.zewzględuna:pochodzenie(roślinne,zwierzęce,

biosyntetyczne),stopieńprzetworzenia(naturalne,niskoprzetworzone,przetwory),trwałość

(nietrwałe,małotrwałe,półtrwałe,trwałe),branżę(mięsne,mleczne,zbożowe,owocowo-

-warzywne)itp.

Ozdolnościzaspokajaniaprzezżywnośćpotrzebioczekiwańkonsumentówdecyduje

zespółrozmaitychcechiwłaściwościproduktu,określanymianemjakości.Pojęciejakości

żywnościmieściwsobiepięćpodstawowychaspektów-sąto:

Ijakośćsensoryczna-ogółwłaściwościiatrakcyjnośćocenianazapomocązmysłów;

Ibezpieczeństwo-brakzagrożeńdlazdrowiazwiązanychzespożywaniemdanego

produktu;

Iwartośćodżywcza-ilośćenergiiiskładnikówodżywczychzawartychwokreślonej

porcjiproduktu;

Iwartośćprozdrowotna1-determinowanaprzedewszystkimprzezzawartość

korzystnychdlazdrowianieodżywczychsubstancjibioaktywnych;

Idyspozycyjność-wyrażającasiętrwałościąiłatwościąprzygotowaniadospożycia.

Zpunktuwidzeniażywieniazasadniczeznaczeniemawartośćodżywcza,którąmożnateż

określićjakoprzydatnośćproduktuspożywczegodopokrywaniapotrzeborganizmu

związanychzprzemianamimetabolicznymi.

Pozamlekiemmatki(dlaniemowlęciawpierwszychtygodniachżycia)niematakiego

produktu,którybywrazzpotrzebnąilościąenergiidostarczałczłowiekowiwodpowied-

nichproporcjachwszystkichniezbędnychskładnikówodżywczych.Składnikitesąbowiem

bardzonierównomiernierozpowszechnionewprzyrodzie:żywnośćpochodzeniaroślin-

negojestniemalwyłącznymźródłemwitaminyC,witaminyE,folacyny,węglowodanów

iniezbędnychnienasyconychkwasówtłuszczowych,podczasgdybezspożywaniapro-

duktówzwierzęcychproblememstajesięzaopatrzenieorganizmuwwitaminyDiB

12,

wapń,żelazo,cynkiwysokowartościowebiałko.Produkty,takiejakmleko,jaja,ziarna

zbóż,nasionastrączkowe,warzywaiowoce,spożywanewpostacinaturalnej(tzw.cało

ścipokarmowe),mająurozmaiconyistosunkowodobrzezbilansowanyskładorazdużą

gęstośćodżywczą.Natomiastproduktywyodrębnionezsurowcówiwysokoprzetwo-

rzone,np.cukier,oleje,smalecczymąkazwysokiegoprzemiału,mająbardzojedno-

stronnyskładiobﬁtująwtzw.pustekalorie,oznaczająceenergię,którejnietowarzyszą

budulcoweiregulująceskładnikiodżywcze.Wtejsytuacjiprawidłoweżywieniesprowadza

siędozestawianiazesobąróżnorodnychproduktówżywnościowychwtakisposób,aby

Wogólniejszymrozumieniuwartośćprozdrowotnamieściwsobiepojęciewartościodżywczej,będącuzależ-

nionatakżeodpodażyskładnikówodżywczych,wszczególnościwitaminorazmakro-imikroelementów.

CzęśćI.Żywieniewsystemieochronyzdrowiaspołeczeństwa

Brak wyników

Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra