Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Szkoła–międzytradycją,dążeniemdonowoczesnościichaosem
Wciągustulat,któreminęłyodukazaniasięwStanachZjednoczo-
nychksiążkiDemocracyandEducation,najważniejszejspośródwieluznaczą-
cychinnychdziełtegoautora,wieluinnychuczonychinauczycielipraktyków
poddałowielostronnejkrytycezasadydziałaniatradycyjnejszkoły.Wdru-
giejpołowieXXwiekunajbardziejdruzgocąceanalizyiwnioskiprzedsta-
wili:IvanIllichwwydanejw1971rokuksiążceDeschoolingSociety,atakże
EverettRaimer,którywtymsamyrokuopublikowałksiążkęSchoolisDead.
Wśladzanimipojawilisiętakżeinniautorzypostulującypoprostulikwidację
szkołyjakoinstytucjijużnaderwyeksploatowanej,nieprzystającejdowyzwań
ipotrzebczasówwspółczesnych.
Tezytychpracsądośćpodobne,dlategomożnatupoprzestaćnaprzypo-
mnieniutychpoglądów,któreznalazłysięwtłumaczonejnajęzykpolskipracy
Illicha.Charakterystycznesąsłowategoautora,wktórychujawniaukrytypro-
gramszkołyito,conaprawdęoferujeuczniom:DSzkoląichwmyleniupro-
cesuztreścią.Awwynikuzatarciaróżniczaczynaobowiązywaćnowalogika:
imdłuższyproces,tymlepszerezultaty.WtensposóbDszkolisię”ucznia,by
myliłnauczanieznauką,dobreocenyzedukacją,dyplomzkompetencjami
ielokwencjęzumiejętnościąpowiedzeniaczegośnowego.«Szkolisię»także
jegowyobraźnię,abywartościzastępowałausługami.Leczeniemylonejest
zochronązdrowia,pracespołecznezpoprawążyciaspołeczeństwa,dozór
policyjnyzbezpieczeństwemosobistym,wojskowydrylzbezpieczeństwem
narodowym,wyścigszczurówzproduktywnąpracą”(Illich,2010,s.37).
Illichkrytykujeszkołęzwielupowodów.Głównykierunekkrytyki
dotyczynieefektywnościekonomicznej,marnotrawieniaprzeznaczanychna
edukacjęszkolnąogromnychfunduszyspołecznych.Jegozdaniem,zarówno
wiedza,jakiumiejętnościuczniówszkółpublicznychpowielulatachkształ-
ceniaprzedstawiająsiębardzomizernie,pozostającwniewspółmiernejrela-
cjidośrodkówprzeznaczanychnaedukacjędzieciimłodzieży.Stwierdza
wręcz:DEskalacjaszkolnictwajesttaksamoniszczącajakeskalacjazbrojeń,
majednakmniejoczywistycharakter.Wszędzienaświeciekosztwykształ-
ceniaszkolnegowzrastaszybciejniżilośćucznióworazPKBinigdziena
świeciewydatkinaszkołyniedorównująoczekiwaniomrodziców,nauczy-
cieliiuczniów”(tamże,s.46).
Innyważnykierunekkrytykitototalnerozmijaniesięgłoszonejtezy,że
współczesnaedukacjasłużywyrównywaniuszansdzieciimłodzieży,zrze-
czywistością.Zdaniemautora,jestskrajnąniesprawiedliwością,żewszko-
łachśrednichiwyższychszczebli,wktórychnadreprezentowanajestmło-
dzieżzrodzinouprzywilejowanychwarstwspołecznych,uczniowieistudenci
otrzymująstypendiaiinnebonusy,podczasgdyichrówieśnicyzbiednych
27
