Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JakPlatonuczyłhumanistóweuropejskichpoznawaćprawdę.Słowoodredaktoranaukowego
9
poznawaćodpowiedniodoswojejnatury,czyliwsposóbduchowy.Człowiek
zostałwrzuconywcielesność.Dziękiswejsilnejwoliiintelektualnemuwysił-
kowi(henóesis)uwalniasięodcielesności;tufilozofużywapojęciakátharsis-
oczyszczenia.Tylkowtensposóboczyszczonaduszamożeunieśćsięwgórę,ku
Bogu,bomawyłączniepragnieniepoznaniaprawdy,pięknaidobraabsolutne-
go,którychprzyczynąnajdoskonalsząjestwłaśnieBóg6.Toprzeżycienaziemi
jestchwilowe,aleniepozbawioneszczęścia.Pełneprzeżycienastępujepośmier-
ciczłowieka(nKiedypomrą,skrzydłaichponiosąwysoko”ś;Fajdros256B).
DlategowFedoniepoetajejpragnie,nieprzeżyważadnegoprzedniąlęku,żad-
nychobaw,cowięcej-nazwietakrozumianąprzezsiebiefilozofięnzaprawia-
niemsięlubćwiczeniemsięwśmierci”(melétethanátou,81A).
Alejakotakimprzeżyciuitakimpoznaniupisać?Filozofowiznówprzy-
chodzinapomocMuza,któragouczytworzyćmity,nowe,filozoficzne7.Ato
wszystkopoto,abywtajemniczyćczytelnikawniewyrażalnepoznanieprawdy
oświecie,duszyiBogu.Zanajpiękniejszypoetyckiobrazuchodziopowieść
omiłości(mýthos),któraprowadzizakochanychdosamegoBoga,sprawcydo-
skonałegoPiękna8.ItakkolejnyminstrumentempoznaniastajesięnszałEro-
sa”,czylimiłośćrozwijającasiędziękidoświadczeniupięknafizycznego,cie-
lesnego,którepoprzezswojąprawdziwośćuaktywniawczłowiekuzakochanym
nprzypomnienie”(anámnesis)piękna,wjakimzanurzeniprzebywaliśmyjesz-
czeprzedotrzymaniemciała,wświecieidei:
[kiedyzakochanyzobaczypięknoukochanego]błyskawicąmuwtedyprzedoczymastaje
wspomnieniepiękności;myśljegoulatujedojejistotyioglądająznowu:onatamstoi
obokwładzynadsobą,tamnaświętychstopniach.Myśljegoprzejrzałailękjąoblatuje
6
Por.Fedon,69b-c:nPrawdatooczyszczeniepewneodwszystkichtegorodzajurze-
czy,arozsądnepanowanienadsobąisprawiedliwość,imęstwo,inawetsamrozum
toteżbodajżenicinnego,jaktylkopewneoczyszczenie”.Por.uwagęWalteraBur-
kertaw:idem,2001,Starożytnekultymisteryjne,Bydgoszcz,tłum.KrzysztofBielaw-
ski,s.131,przyp.13:nArystoteleswyraźnieanalizujekolejneetapywmowieDiotymy
zUcztyPlatona,gdzienajwyższystopieńfilozofiiuznajezaanalogicznydoepoptei,
czyli,jakpamiętamy,najwyższegowtajemniczenia”.TuW.Burkertcytujefragm.15
Aristot.=Synesius,Dion10,p.48a;Plutarch,Is.382d-e;KlemensAleksandryjski,Stro-
mateis5,71,1.s.41in.Wpracywciążaktualnajestprzytoczonaliteraturaprzedmiotu,
s.197-212.Por.wartościoweiprzydatnedodalszychbadańomówienietejpracyprzez
MarkaWiniarczykaw:idem,1996,MisteriaantycznewujęciuWalteraBurkerta,nMe-
ander”,nr3-4,s.119-136.
7
OrolimituwtwórczościPlatonapor.IzydoraDąmbska,1972,Platońskiemity,[w:]Dwa
studiaoPlatonie,Wrocław(PraceKomisjiFilologiiKlasycznej,nr12),s.28in.;por.też
zwięzłewprowadzeniew:H.Görgemanns,Platon,op.cit.,rozdz.pt.Mythen,s.68in.,
poprzedzonydobrąliteraturąprzedmiotudolat80.ubiegłegowieku.
8
Doskonaleteetapypanowanianadsobą,przejściapoprzezeufrosýnedomistycznego
uniesienia,obrazujewspaniałametaforaduszyludzkiejpodzielonejnadwieczęści,któ-
rymijakkońmikierujewoźnica.Sądzę,żewartotenfragmentzewzględunajegopoe-
tyckąurodęgorącopolecićnawettymCzytelnikom,którzyjużsięznimkiedyśzetknęli
(Fajdros253C-254E).
