Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
JakomottotejpracyprzyjęłamstwierdzenieS.Owsiaka,żenDlalepszegozro-
zumieniazłożonościmaterii,którejrozważaniadotyczą,trzebaprzypomniećkilka
elementarnychprawd,stanowiącychcennąspuściznęprzekazanąnam-podatnikom
—przezpoprzednieformacjespołeczno-ustrojowe,poprzedniepokolenia”1.Ztych
właśniewzględówczęstoodwołujęsięwtymopracowaniudohistoriimyślipodat-
kowej.
Opracowanieskładasięzsiedmiurozdziałów.Rozdziałpierwszypoświęciłam
rozważaniom,jakienatematistotyizadańpaństwaprowadziliklasycymyślilibe-
ralnejiwspółcześninamneoliberałowie,zwolennicypaństwaopiekuńczegooraz
zarównoci,którzytraktująpaństwojakozłokonieczneidążądojegolikwidacji,
jakici,którzyprzewidują,żeinstytucjatazanikniewtokuewolucji.Szkicującrolę,
jakąprzypisująpaństwuprzedstawicieleróżnychdoktrynekonomicznych,staram
sięrównocześniewskazać,wjakimcelu,azatemnafinansowaniejakichzadańpań-
stwa,ofiaryfinansowe,wtympodatki,sąnakładane.
Wrozdzialedrugimzaprezentowałampaństwojakoczynnypodmiotpodatku.
Podejmujęwnimmiędzyinnymipróbęodpowiedzinanastępującepytania:
•
Jakiejestpolityczneorazmoralneuzasadnienienakładaniaprzezpaństwo
podatków?
•
Jakajestpolitycznalegitymizacjawładzdonakładaniapodatków?
•
Jakjestuzasadnianyprzymuspolitycznywobecobywateli?
Wrozdzialetymzwracamtakżepoczęściuwagęnawybraneaspektytworzenia
prawapodatkowego.
Kolejnedwarozdziałypracydotyczązasadpodatkowych.Rozdziałtrzeci
poświęconyzostałprezentacjipoglądówzarównotychekonomistów,którzy,wyra-
żającnieufnośćwobecpaństwa,staralisięzabezpieczyćprawaiinteresypodatnika,
jakitych,którzy,doceniającdziałaniapaństwa,dążylidokompromisuwkwestii
zabezpieczeniainteresówiprawpaństwaipodatnika.
Kluczowymproblememjest—wmoimprzekonaniu—nakreśleniesporów,
jakieodkilkuwiekówtocząsięwokółfundamentalnejzasadypodatkowej,jakąjest
zasadasprawiedliwościpodatkowej.Stądteżkolejny,czwartyrozdziałpoświęcony
zostałinterpretacjiistotysprawiedliwościpodatkowej.Ideasprawiedliwościpodat-
kowejzostałapoddanaswegorodzajuweryfikacjiwświetletakichpojęć,jakmiędzy
innymi:równośćczysprawiedliwośćspołeczna.
Istotnyfragmentrozdziałówpiątegoiszóstegostanowiprezentacjapoglądów
różnychekonomistównatematrozkładaniaciężarówpodatkowychmiędzyczłonków
społeczeństwa.Przyjmujączałożenie,żenależyodrzucićteorięzakładającąekwi-
walentnośćświadczeńmiędzypaństwemapodatnikiem,koncentrujęswąuwagę
nazdolnościpodatkowej.Traktujączdolnośćpodatkowąjakoprzyczynęnakła-
daniapodatków,staramsięstosowaćtękategorięjakokryterium,zapomocąktó-
1S.Owsiak,Drogiirozdrożapolitykipodatkowejokresutransformacji,w:Rozważaniaogospodarce,
PWN,Warszawa-Kraków1996,s.96.
