Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
10GenezaZalewuWiślanego
Wwynikutransgresjimorzawśrodkowymtriasienastąpiłazmianasedymentacji
nawęglanową.ObszarZalewuWiślanegoleżałwtymczasiewstrefiebrzegowej
morza,wktórejdominowaładepozycjaosadówmarglisto-ilastych,wktórych
znajdowanesąszczątkiotwornic,małżoraczkówimałży.Miąższośćtychskał,
reprezentującychtzw.wapieńmuszlowy,nieprzekracza50m.Wgorącymipół-
suchymklimaciepóźnegotriasuintensywnieoddziaływałyprocesydenudacyjne,
którychskutkiemsąlukistratygraficzne.Skałygórnegotriasuwykształconesą
jakoiłowceipstrezlepieńcezwkładkamipiaskowcówzmorskąmikrofauną
oniewielkiejmiąższości.
Napoczątkujury(około201-145mlnlat)obszarZalewuWiślanegobył
okresowozalewanywodamitransgredującegomorza,wwynikuczegopowstały
niewielkiejmiąższościskałypiaszczysto-ilaste(Deczkowski,1997).Wwarunkach
lądowychśrodkowejjurypowstałypiaszczysteiżwiroweosadyrzeczneobocznie
przechodzącewmułowceiiłowcerozległychjeziorzyskirówninakumulacyj-
nych.Zkońcemjuryśrodkowejnastąpiłatransgresjamorskaiwpłytkiejstrefie
szelfowejmorzapowstałypiaskowceiiłowcezbogatąfaunąamonitowąkilku-
nastometrowejmiąższości.Rozwójtransgresjiwpóźniejjurzeprzyniósłzmianę
sedymentacjinapełnomorską(Niemczycka,1997).Wiłowcachiwapieniach
formacjiŁynywystępująlicznemięczaki-amonity,belemnity,małże,ślimakioraz
ramienionogiililiowce.Ponadtozachowanyjestbogatyzespółmikroskamieniało-
ści-otworniceimałżoraczki.Podkoniecjurywrazztendencjamiregresywnymi
ponowniepowstałypłytkomorskieutworypiaszczyste.Łącznamiąższośćgórnej
jurywynosiokoło200m.
Zpoczątkiemkredy(około145-66mlnlat)rejonZalewuWiślanego,podob-
niejakwiększaczęśćPolskipółnocno-wschodniej,byłlądemzprzewagąproce-
sówerozyjno-denudacyjnych.Wpóźnejkredziestopniowatransgresjamorzaod
zachoduspowodowałasedymentacjępiaskówglaukonitowychzfosforytamiprzy-
krytymiosadamimulisto-ilastymizwkładkamimargliiwapieni.Cechyosadów
najwyższejkredyświadcząostopniowejregresjimorzaicałkowitymzamknięciu
wpaleocenie(Krassowska,1997).Całkowitamiąższośćosadówgórnejkredy
przekracza400m.
OstatniarozległatransgresjamorzadotarłanaobszarZalewuWiślanego
weocenie(około56-33mlnlat),wwynikuczegopowstałpłytkibasensedymen-
tacyjnywypełnianyażdomiocenu(około23-5,3mlnlat)zielonymipiaskami
glaukonitowymizkonkrecjamifosforytówipirytów.Następniewpliocenie(około
5,3-2,5mlnlat)powstałowtymregionierozległejeziorzyskozsedymentacją
tzw.iłówpoznańskich,silniezaburzonychglacitektoniczniepodwpływemnaci-
skuplejstoceńskichlądolodów.Niemniejwwynikuprocesówerozyjnychosady
paleogeńskieineogeńskienietworzązwartejpokrywy,alejedynieizolowane
płaty.StądpowierzchniapodczwartorzędowaZalewuWiślanego,zbudowana
główniezutworówkredowych,maurozmaiconąrzeźbęzdeniwelacjamisięga-
jącymi200m.Występujątuzagłębieniaterenu,np.obniżeniedeltyWisły,oraz
wyniesienia,np.Elbląsko-Warmińskie.
