Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagranicznapolitykakulturalnawperspektywieteoretycznej
25
Rozpoczynającodcharakterystykinajbardziejogólnej,kulturęmożnazde-
finiowaćjakosztukęorazinneprzejawyintelektualnychludzkichosiągnięć
traktowanychkolektywnielubjakowspólneidee,wartościinormy,atakże
propagowanywdanejspołecznościsposóbżycia7.Zperspektywyhistorycznej
etymologiategopojęciabyławiązanazkulturąrolną,tj.uprawąziemiiwywo-
dziłazesłówłacińskiegoigreckiego:colereipoleami,oznaczającychuprawę
roli.Tymsamympojęciekulturyodnosiłosięprzedewszystkimdozjawiska
zmiany(przekształcenia)naturalnegostanuziemiwstanbardziejprzydatnydla
działalnościczłowieka.Następniepojęciekulturyzostałorozszerzone,głównie
zasprawąRozprawTuskulańskich8Cycerona,naHuprawę”duchaludzkiego,
awięcanimicultura.Odtądpojęciekulturywiązanotakżezwytworamidziałal-
nościludzkiej–nietylkofizycznej,aleiduchowej,umysłowej.
JednakdopierowiekXIXprzyniósłpogłębionynamysłnadistotątegofeno-
menu.Autorjednejzpierwszychdefinicji,brytyjskiantropologEdwardBurnett
Tylorwskazywałw1871r.,żeHkultura,czylicywilizacjajesttozłożonacałość,
któraobejmujewiedzę,wierzenia,sztukę,moralność,prawo,obyczajeiinne
zdolnościiprzyzwyczajeniazdobyteprzezczłowieka,jakoczłonkaspołeczno-
ści”9.Ten,wyliczającycharakterdefinicjizdawałsiędominowaćwkolejnych
próbachuchwyceniaistotykultury,kształtowanychtakżenagrunciebadańnad
ludamipierwotnymi.Pojawiającesięcoraztonoweujęcia,doprowadziłyjuż
wpołowieub.wiekudouszeregowaniapodejśćwdefiniowaniukultury.Najszer-
szą,jakkolwiekniewyczerpującą,analizęsposobówdefiniowaniakulturyprzed-
stawiliAlfredL.KroeberiClydeKluckhohnw1952r.10.Woparciuozebrane
ponad160ujęćkultury,wyodrębnilisześćróżnychtypówdefinicji:
1)opisowo-wyliczające,wktórychlokujesiętakżewspomnianadefinicja
Tylora,którychistotąjestwyliczeniedziedzinskładającychsięnakulturę,
jednocześnietopodejścienieróżnicujekulturyicywilizacji;
2)historyczne,którekładąnacisknaaspektyhistoryczne,odwołującsiędo
takichokreśleń,jak:dziedzictwokulturalne(lubkulturowe),dorobek,
zasobykulturalne,częstotakżepomnikiizabytkikulturalne;
3)normatywne,koncentrująceswojąuwagęnapodporządkowaniuzacho-
wańludzkichnormom,wzorcomzachowań,wartościom,któretrakto-
wanesąjakoelementykonstytutywnekultury;
4)psychologiczne,akcentująceznaczeniemechanizmówpsychicznych
kształtowaniasiękultury,takichjakmechanizmyuczeniasię,formowania
nawyków,internalizacji;
7OxfordEnglishDictionary,OxfordUniversityPress2012,s.169.
8Cyt.zaA.Kłoskowska,Kulturamasowa.Krytykaiobrona,Warszawa2005,s.9in.
9Cyt.zaT
.Bennett,CulturalStudiesandtheCultureConcept,HCulturalStudies”2015,
vol.29,nr4,s.546–568.
10A.L.Kroeber,C.Kluckhohn,Culture.ACriticalReviewofConceptsandDefinitions,Cam-
bridge1952.
