Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Dowodzeniejakoczynnośćwiedzotwórczaiwytwórtejczynności
19
osiągapoziombliskiabsolutnejpewności.(5)Osąd,dotyczącypoziomuprawdopodo-
bieństwa,powinienbyćosiąganyzapomocąrozumowańnapodstawierelewantnych
środkówdowodowych,przedstawianychdecydentomprocesowym.Właściwymtypem
rozumowaniaprobabilistycznegojestrozumowanieindukcyjne.(6)Osądyprobabili-
stycznemuszą,ogólniebiorąc,byćzgodnezwiedząozwykłymbiegusprawświata,co
wiążesięzezdrowymrozsądkiem,uzupełnionąwyspecjalizowanąwiedząnaukowąlub
ekspercką,oilejestdostępna.(7)Dążeniedoprawdy(tzn.poszukiwaniemaksymalnej
dokładnościwdokonywaniuustaleńfaktycznych)powinnomiećwysoki,alenieko-
niecznienajwyższypriorytetwrelacjidoinnychwartości,takichjakbezpieczeństwo
państwa,ochronastosunkówrodzinnychlubhamowaniestosowaniaprzymusuwprze-
słuchaniach.(8)podstawąewaluacjimetoddokonywaniaustaleńfaktycznychjestosza-
cowanieichwydolności,aleinnekryteria,jakszybkość,niskiekoszty,proceduralna
uczciwość,humanitaryzm,zaufaniepubliczneorazunikanieprzykrości,sprawianych
uczestnikom,takżenależybraćpoduwagę.(9)Pierwszoplanowąroląnauksądowych
jestdostarczaniewiedzyowiarogodnościrozmaitychśrodkówdowodowychorazroz-
wijaniemetodinarzędzizwiększającychwiarogodność25.
Program,nakreślonyprzezW
.Twininga,zasługujenietylkonabacznąuwagę,
aletakżenadalekoidącąaprobatę.Zastrzeżenianależyzgłosićwobectraktowania
problemuprawdziwościustaleńfaktycznych.Zjednejstronymamykategorycznie
brzmiącypostulatosiąganiaprawdy,alepotemjestonwróżnysposóbmodyfiko-
wany.Mamyzatemrodzajeksplikacjiwpostacisugestii,żeprawdziwośćpolegana
maksymalizacjidokładnościustaleń,mamyteżwskazanie,żeprawdziwośćnależy
rozumiećjakoosiągnięcieprawdopodobieństwaosądówbliskie(aletylkobliskie)
absolutnejpewności,zresztątylkotyledasięosiągnąćzapomocą(bardzosłusznie
promowanego!)rozumowaniaindukcyjnego.Mamywreszciewprostwyrażonypo-
gląd,żezasadaprawdymaswojekonkurentki,wobecktórychtraciswójprioryteto-
wycharakter.Wreszcie,wynikająceimplicitezprzedstawionychpostulatówstwier-
dzenie,żeśrodkidowodowesązróżnicowanepodwzględemwiarogodności,także
kwestionujeponiekądzasadęprawdy.Dosprawtychwrócimywdalszejczęści.
Pułapek,wtakrozsądnienakreślonymprogramie,możnazresztąznaleźćwię-
cej.Jednąznichwyznaczatzw.paradokswstępu,przytoczonyprzezA.Steina26.
Pewienautor,wewstępiedoswejobszernejksiążki,napisał,żechoćdołożyłwszel-
kichstarańkorektorskich,niemożezagwarantować,iżksiążkajestwolnaodbłę-
dów;autorjesttylkoczłowiekiem.Wykształconyczytelnikczytaksiążkęstronapo
stronie,ajegozadaniemjeststwierdzenie,czyistniejeepistemologicznypowóddo
przekonania,żenaktórejśzestronznajdujesiębłąd.Czytelniktenniemapowodu,
bysądzić,żebłądznajdujesięnaokreślonejstronie,mawięcpowóddoprzekona-
nia,żetekstjestwolnyodbłędów.Skłaniagotodopodjęciadecyzji,żecałaksiążka
25
W
.Twining,RethinkingEvidenceł,s.76.
26
A.Stein,FoundationsofEvidenceLaw,OxfordUniversityPress,Oxford2005,s.68.
