Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Dowodzeniejakoczynnośćwiedzotwórczaiwytwórtejczynności
17
wodowychwkategoriachprawdopodobieństwaibadaniujegozmianywprocesie
wrazzupływemczasu;(3)modelkoncentrującysięnaprzepływachinformacji–
podobniejakmodelpierwszywykorzystującyosiągnięciapsychologiikognitywnej,
atakżeuwzględniającynp.procesyzapamiętywaniaiinnezmiennepsychologiczne;
(4)modelbayesowski,obejmującyoperacjelogiczneimatematycznenawartościach
prawdopodobieństwasubiektywnego;jakojedynyzwymienionychmającyznaczenie
wpraktyceorzekania,dlategozostanieszczegółowoprzedstawionywdalszejczęści21.
Znaszegopunktuwidzeniazdecydowanienajważniejszyjestrodzajmodelo-
waniakonceptualnego,obejmującydokonaneustaleniafaktyczne.Aktywnośćpo-
znawczaodbywasiępoprzezrealizacjęaktówintencjonalnych,czyliskierowanych
celowonajakieśobiekty.Wynikiemtejaktywnościsązdania.Zdaniasąintencjo-
nalne,jeśliutworzonezostałyzapomocąfunktoraintencjonalnego,np.nsądzę,że”
,
czyliniepozostająprawdziwepozastąpieniuargumentutegofunktorainnymzda-
niemprawdziwym;intencjonalnośćodnosisięwięcdojakichśobiektów.Podmiot
poznania,jakjużwspomniano,niejestnczarnąskrzynką”
,możnagotraktowaćjako
układ,złożonyzjęzyka(zinterpretowanego,np.potocznego),metajęzyka,logiki
orazzestawuakceptowanychtwierdzeńnajakiśtemat.Naprzykładsędziaznaję-
zyk,wktórymtoczysiępostępowanie,jestzdolnydokomentowaniatworówtego
języka(czyliumieposłużyćsięmetajęzykiem),umieoperowaćlogiką,wszczegól-
nościpotrafidostrzegaćrelacjewynikanialogicznego,dysponujerównieżustalenia-
mifaktycznymi(ogólniej:teoriąsprawy),któreuważazaprodukt/wytwórswojego
poznania.Podmiotpoznaniadysponujewięczbioremzdań,którychtreśćwyznacza
modelintencjonalny.Wodróżnieniuodniegowskazaćmożnaistnieniemodelu
materialnego,czylifragmentuświatarzeczywistego.Jeślizatemmówimy,żejakieś
ustaleniefaktycznejestprawdziwe,powstajepytanie,gdziemianowiciejestono
prawdziwe.Zdaniemożebyćtakiewmodeluintencjonalnym,oilemodeltenodpo-
wiadamodelowirzeczywistemu.Mimożeniekażdyfragmentmodelurzeczywiste-
gomusiodzwierciedlaćsięwmodeluintencjonalnym,okolicznośćtamożezostać
pominięta(oilenp.niedotyczykwestiirelewantnychdlasprawy),gorzejjednak,
żeniejestjasne,jakustalaćzgodność(odpowiedniość)pomiędzywspomnianymi
modelami.Celemprodukowaniawiedzyjestopisywaniemodelirzeczywistych,ale
uznaniejakichśzdańniezapewniaichprawdziwości22.
Wracającterazdoprzedstawionejw1.1.interpretacjizdaniaSwie,żepistwier-
dzenia,żeSdomniemujeprawdziwośćp,znaczytyle,żedomniemujeon,żemodel
rzeczywistynmniejwięcej”odpowiadamodelowiintencjonalnemu.Wprawdzieowo
nmniejwięcej”upoważniapodmiotpoznającydownioskowanie,żepjestprawdziwe
wmodelurzeczywistym,aleniejesttownioskowanieniezawodne,stądwłaśniesu-
21
E.Nissan,ComputerApplications…,Vol.1,s.31–32.
22
Tenfragment,poświęconymianowiciemodelowiintencjonalnemu,omawiamnapodstawie:J.Wo-
leński,Epistemologiał,s.42–52.
