Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
machparadygmatuktórejpowstały.Współcześniebowiemokreśleniaficyber-
punk”ificyberpunkowy”przekroczyłygranicezarezerwowanedlazjawiska
literackiegoipojawiłysięwrefleksjicywilizacyjnej.Świadcząotymsposoby
odczytańtekstówkulturywkontekstachnaukspołecznychifilozoficznych.
Cowięcej,cyberpunk-utożsamianyzespecyficznymparadygmatemkul-
turowym-przestałbyćkojarzonyjedyniezezjawiskamizkręgukulturyni-
skiej;stałsięobiektemzainteresowaniaawangardyartystycznejorazpoezji.
Wimaginariumtechnicystycznymodnalazłyonesposóbnazaspokojenie
-jaktookreślaHugoFriedrich-cywilizacyjnychpodnietrzeczywistości4.
Zarazemjednaknależypamiętaćopopkulturowychpoczątkachzjawiska
fantastykicyberpunkowej,którewpracytejstaranosięprzybliżyć.Jakkol-
wiekbowiemrekwizytorniaznamiennadlafantastykicyberpunkowej(cyborg,
rzeczywistośćwirtualna)pojawiasięwrefleksjifilozoficznejispołecznej,nie
oznaczato,iżkażdytekstkulturyodwołującysiędoniejnależyuznaćzarów-
niegodnyuwagi.Nawettakinteresującykoncepcyjnieisprawnywarszta-
towoNeuromancerWilliamaGibsona,zapoczątkowującyw1984r.modę
nafantastykęcyberpunkową,pozostajejednakprzedewszystkimpowie-
ściązkręgupopularnego.Byćmożejesttomomentamipowieśćprofetycz-
na-zwłaszcza,gdymowawniejorozwojucyberprzestrzeni-niemniej,
zuwaginapowiązaniagenologiczneizałożonegoodbiorcę,pełnifunkcję
rozrywkową,niezaśrefleksjinadrozwojemcywilizacjitechnicznej.Wymiaru
cywilizacyjnychrozważańutwórGibsonanabieradopierowlekturzeahisto-
rycznej,odrzucającejkontekstuwarunkowańsciencefictionpoczątkówlat
osiemdziesiątychXXw.Czywspółcześnie,wdobieekspansywnegorozwoju
technikkomputerowychibadańnadstworzeniemsztucznejinteligencji,Gib-
sonzyskałbyrówniepowszechniestatuspisarzakultowego?Byćmożetak,
zawdzięczałbytojednakimmanentnymwłaściwościomswejtwórczości,nie
zaśpowielaniuschematów(tezętęzdajesiępotwierdzaćhistoriarecepcji
poszczególnychczęściMatrixaWachowskich).Oczywiścienapisanywspół-
cześnieNeuromancerlubcyklSprawlzapewneujmowałybyproblematykę
cyberpunkowąwinnysposób;wjaki?-pozostajewsferzedomysłów.
Podobnienapłaszczyźniehipotezmożnarozpatrywaćewolucjęreflek-
sjicyberpunkowej.Czypodejmującyjątwórcyskupiąsięnaprzewidywaniu
dalszychrewolucjitechnicznych(todomena-zjednejstrony-nurtupo-
pularnegokultury,zdrugiejjednak-refleksjifilozoficznej)?Czyteżraczej
skoncentrująsię-jaknp.JacekDukaj-narozważaniustatusuczłowieka
wcorazbardziejzmediatyzowanejrzeczywistości?Jakąprzyszłośćmaprzed
sobąpostcyberpunkisteampunk,rewidującytechniczneprognozyautorów
4
Cytza:J.Culler,Nowoczesnaliryka:ciągłośćgatunkuapraktykakrytyczna,
[w:]Odkrywaniemodernizmu,red.R.Nycz,Kraków1998,s.234.
11
