Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WincentySkrzetuskiosądachiprawiemiejskim…
17
Dużeznaczeniedlaprzestrzeganiaistosowaniaprawawinnymieć,zda-
niemuczonegopijara,regułyobyczajoweimoralne.Nawiązującdorozważań
J.J.Rousseaunadzasadamiekonomii,ostrzegałprzedinstrumentalnymtrakto-
waniemcałejpublicznejsferyprzezambitnychpolityków,którzywedługniego
winnizrozumieć,żedobreobyczajesąjednymzważniejszychśrodkówzapew-
niającychstabilnerządyiprzestrzeganieprawa.Podkreślałsłabośćprawa,któ-
reniepotrafidoprowadzićdoukaranianaruszającychinteresyogółu,iakcen-
tował,żeprzestępczośćorazbezkarnośćobywateliirządzącychrozszerzasię
równieżnaustrójpaństwa.WartewskazaniajesttakżeostrzeżenieSkrzetuskie-
go,żenajgorszymzewszystkichnadużyćjestpozorneprzestrzeganieprawa,
wrzeczywistościprowadzącedojegobezkarnegołamania.Ostrzegałteżprzed
uznawaniemprawazapanaceumnawszystkiedotychczasnierozwiązanepro-
blemyipodkreślał,żenaogółżadneprzepisyczyregulaminynietylko,żenie
usuwajądotychczasowychnadużyć,leczwręczprowadządozupełnienowych.
PowtarzałzaJ.J.Rousseau,żemnożenieprawobniżaichznaczenie,anowi
stróżeprawastająsiękryminalistamigotowymidowspółdziałaniazdotych-
czasowymiprzestępcami.Wtejsytuacjiratunekpijarzdawałsięwidziećwta-
kichzasadach,jakpewnośćinieuchronnośćkary,nakazrównegotraktowania
wszystkichsprawcówprzestępstworazzwalczaniaprzejawównadużywania
prawa10.WmowieOzachowaniuprawwielokrotniepodkreślałkonieczność
pisaniaprawkrótkichiprecyzyjnych.Towyraźnenawiązaniedohasełoświe-
ceniowychwzakresiereformyprawaSkrzetuskipoparłprzykładamizczasów
antycznych.Podkreślałrównieżkoniecznośćlikwidacjisprzeczności,jakiebyły
właściwejemuwspółczesnymbardzorozbudowanymsystemomprawnym,peł-
nymwzajemniesięwykluczającychprzepisów11.
WincentySkrzetuskibyłzdecydowanymzwolennikiemzniesieniatortur
wRzeczypospolitejszlacheckiej.Jegowystąpieniewtejsprawiewmowie
Otorturach,dotychczasniemalniezauważonewliteraturzehistoryczno-praw-
nej,byłobardzostanowczym,jednymzpierwszychtakobszernychrodzimych
głosówwzywającychdojaknajszybszejibezwarunkowejlikwidacjitegonaj-
okrutniejszegowdziejachprawasposobuwymuszaniazeznań12.Wartoprzy-
Idem:TradycjeinowoczesnośćwustawodawstwiekarnymSejmuCzteroletniego(zeszczegól-
nymuwzględnieniemKodeksuStanisławaAugusta).W:Konstytucja3maja.Prawo1po-
lityka1symbol.MateriałyzsesjiPolskiegoTowarzystwaHistorycznegonaZamkuKrólew-
skimwWarszawie(617maja1991r.).Red.A.Grześkowiak-Krwawicz.Warszawa1992;
A.Ohanowicz,Z.Radwański:OstatniapróbakodyfikacjiprawacywilnegowRzeczypospo-
litejszlacheckiej(KodeksStanisławaAugusta).nPaństwoiPrawo”1952,T.7,nr11.
10W.Skrzetuski:Mowył,s.3591361.PodobnieJ.J.Rousseau:Ekonomiał,s.3001
301.
11W.Skrzetuski:Mowył,s.3641365.
12Ibidem,s.15122.Należypodkreślić,żemowaW.SkrzetuskiegoOtorturachniebyła
wprzeważającejczęściopartanajegooryginalnychpoglądach,asporoargumentówniemal
wprostnawiązujedodziałaBeccariiOprzestępstwachikarach.Niejestwykluczone,żeSkrze-
